Leefbaarheid. Dat woord vat de missie van Katalys het beste samen. De organisatie ondersteunt mensen die hun buurt of leefomgeving willen verbeteren. ‘Het gaat om leefbaarheid in de breedste zin’, zegt Jos van Nuenen, die zich in zijn vrije tijd inzet als adviseur bij Katalys voor de provincie Overijssel. ‘Het kan bijvoorbeeld gaan om de aanleg van een speeltuin of de aankoop van een dorpskerk als buurthuis. Het vergroenen van een wijk of het opzetten van een kleinschalig wooninitiatief onder regie van de gemeenschap. We richten ons op mensen die iets willen, maar niet goed weten hoe ze dat moeten aanpakken.’
Katalys steunt zulke bewonersinitiatieven door kennis en ervaring in te brengen, variërend van organisatieadvies tot praktische tips. ‘Wij weten vaak welke weg te bewandelen als je iets wilt opzetten, hoe je bijvoorbeeld de gemeente betrekt, hoe je zorgt voor draagvlak in de buurt’, zegt Van Nuenen. ‘Primair zetten we ons netwerk van experts en deskundigen in. Daar kunnen we nu ook juridische expertise, via Dirkzwager, toe rekenen.’
Specialistische ondersteuning, op juridisch gebied en met betrekking tot bedrijfsvoering, is precies wat Stichting Het 8ste Werk, een van de projecten die door Katalys ondersteund wordt, nodig heeft. ‘Wat we precies doen? Ons concept is een beetje lastig uit te leggen’, zegt initiatiefnemer en beheerder Jaap Boersma. ‘Het komt erop neer dat we het erf van onze boerderij in Kampen delen met allerlei mensen voor allerlei activiteiten. We hebben een zondagse brunch, een sociale supermarkt die werkt als voedselbank, klusdagen, een stilteruimte, een atelier en kunstmuur. Iedereen is welkom en kan spontaan komen aanwaaien.’
Naoberschap
De mensen die aanwaaien, komen uit alle geledingen van de samenleving. Boersma: ‘Dat kunnen mensen zijn die in een moeilijke scheiding zitten, of mensen die om welke reden dan ook tijdelijk onderdak nodig hebben. Gepensioneerden, flexwerkers, mensen met autisme, maar ook de zogenaamde zorgmijders en zorgmissers. Hier hebben we het niet over de aandoeningen die mensen hebben of de labels die erop worden geplakt. We richten ons juist op wat mensen wél kunnen. Verdunning van de ernst, wordt dat wel eens genoemd.’
Als voor Katalys het centrale woord ‘leefbaarheid’, is dat voor Stichting Het 8ste Werk ‘naoberschap’. ‘Een Oost-Nederlandse term voor naar elkaar omzien, zorgen voor elkaar’, zegt Boersma. ‘Ons erf, met een tuin, een boomgaard en water, is een plek waar je kunt onthaasten, en waar iedereen er toe doet.’
Katalys is voor Stichting Het 8ste Werk een klankbord voor allerlei zaken. Jos van Nuenen: ‘We adviseren vooral over financiële verslaglegging, hoe je bouwprojecten opzet, hoe je investeringen kunt aantrekken. Maar ook hoe je de organisatie op een professionele manier inricht.’
Juridische helpdesk
De samenwerking tussen Katalys en Dirkzwager omvat verschillende regelingen waar bewonersinitiatieven gebruik van kunnen maken. De regelingen worden door Dirkzwager ter beschikking gesteld vanuit het oogpunt van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Katalys kan een bewonersinitiatief doorverwijzen naar de juridische helpdesk van Dirkzwager, waar ze een aantal uren gratis juridisch advies kunnen krijgen. De specialisten van Dirkzwager kijken dan naar de casus, gaan in overleg met het initiatief en voorzien hen van advies. Als er meer uren nodig blijken te zijn, dan kunnen de werkzaamheden worden verricht tegen een gereduceerd tarief.
Tevens verzorgt Dirkzwager workshops en webinars ten behoeve van de initiatieven, bijvoorbeeld over de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (WBTR) of vanuit fiscale optiek over de Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).
Werkzaamheden
Dirkzwager heeft onder meer geholpen met het opstellen van nieuwe statuten. Stichting Het 8ste Werk kon deze juridische hulp goed gebruiken.
‘Zo zagen we een tijdje terug de noodzaak om onze statuten aan te passen, en ook om een nieuw bestuursmodel, een zogenaamd one tier board, in te voeren’, zegt Jaap Boersma. ‘Daarbij zitten bestuurders en toezichthouders in één orgaan. Maar hoe je dat doet, daar hadden we uiteraard juridisch advies bij nodig.’
De statuten en reglementen moeten dit dan uiteraard wel faciliteren en zorgen voor een juist kader, zodat alle bestuurders (zowel uitvoerend als niet-uitvoerend) diens taken goed kunnen uitoefenen. In dat kader heeft Dirkzwager de statutenwijziging van Stichting Het 8ste Werk opgesteld, als ook een wijziging van het huishoudelijk regelement voorbereid.
Met de wijziging is daarom in de statuten opgenomen dat er sprake is van een bestuur bestaande uit uitvoerende bestuurders en niet-uitvoerende bestuurders. De niet-uitvoerende bestuurders houden toezicht op de taakuitoefening van de uitvoerende bestuurders en staan die met raad ter zijde. Omdat er sprake is van één orgaan, kan het toezicht effectiever worden uitgevoerd ten opzichte van een situatie waarbij er een apart toezichthoudend orgaan is. De toezichthouders staan immers dichter op het bestuur, omdat zij ook onderdeel van het bestuursorgaan uitmaken. Het huishoudelijk reglement is ook dusdanig gewijzigd dat hier ook wordt uitgegaan van de nieuwe situatie van de one tier board.
Ook ondersteunt Dirkzwager Stichting Het 8ste Werk rondom de ANBI-status. Aan een ANBI-status hangen belangrijke fiscale voordelen. Boersma: ‘Hier speelt ons parten dat ons concept lastig te etiketteren is. Juist omdat we voor zoveel verschillende mensen op zoveel verschillende manieren iets betekenen, vindt men het moeilijk om vast te stellen in hoeverre we een algemeen nut beogende instelling zijn. Daarom is het essentieel dat we onze doelstelling goed formuleren. Tegelijkertijd zie je dat bijvoorbeeld de gemeente ons concept op waarde schat, want zij weten ook dat we veel mensen opvangen die, als hun situatie verslechtert, in dure zorgtrajecten terecht zouden komen.’
Waardevolle juridische expertise
De juridische hulp van Dirkzwager maakt dat Stichting Het 8ste Werk verder kan professionaliseren. ‘Voor die statuten heb je toch echt specialistische kennis nodig’, zegt Boersma. ‘Het is fijn om met Dirkzwager een stevige partner aan onze zijde te hebben die weet van de hoed en de rand. De samenwerking verloopt heel goed; als ik even geen tijd heb om ergens op te reageren, hebben ze daar begrip voor. Maar ze houden me ook bij de les.’
Ook Katalys is tevreden over de samenwerking. ‘De conceptstatuten die voor Stichting Het 8ste Werk zijn gemaakt, kunnen we bij Katalys ook weer naar voren schuiven bij andere projecten’, besluit Van Nuenen. ‘Het is voor ons heel waardevol dat we in ons netwerk nu ook kunnen beschikken over juridische expertise. En die kunnen inschakelen bij buurtinitiatieven die het nodig hebben.’
