Passende zorg
De coalitiepartijen benadrukken in het coalitieakkoord allereerst het belang van ‘passende zorg’. Binnen het stelsel van de Zorgverzekeringswet, de Jeugdzorg, de Wet Langdurige Zorg (Wlz) en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) komt meer nadruk te liggen op bewezen (kosten)effectiviteit:
“Passende zorg is de norm. Dat betekent dat zorg bewezen effectief is en we overbehandeling voorkomen. Het betekent ook dat zorg gericht is op gezondheid, functioneren en kwaliteit van leven; dat zorg samen met patiënt en professional tot stand komt en dat zorg op de juiste plek geleverd wordt. Zorg die vaak voorkomt en niet complex is, is voor iedereen dichtbij beschikbaar, terwijl complexe zorg die weinig voorkomt gespecialiseerd is. We stellen toezichthouders en uitvoerders in staat hier adequaat op te sturen. We verbeteren en verbreden de toets op het basispakket op basis van een kader voor passende zorg. Er wordt ook gekeken naar bewezen (kosten)effectiviteit in de Wet langdurige zorg (Wlz), Jeugdwet en Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015. Passende zorg betekent dat de tweede lijn dezelfde zorg niet voor een hoger tarief kan declareren maar ook dat de rol van huisartsen versterkt wordt en zij voldoende tijd en capaciteit hebben.”
Beperking instroom GGZ
De GGZ moet zich volgens de plannen meer richten op complexe problematiek. De instroom moet volgens de coalitiepartijen worden beperkt, waarbij de positie van de Praktijkondersteuner bij de Huisarts (POH) wordt versterkt:
“In combinatie met de inzet op passende zorg en een praktijk ondersteuner huisarts (POH) kan de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) zich meer richten op complexe problematiek en wordt de instroom beperkt. Om de druk op crisiszorg te voorkomen verwachten wij dat alle professionals in de GGZ bereikbaarheidsdiensten tijdens de avonden, nachten en weekenden draaien.”
Verminderen van ongecontracteerde zorg
De coalitiepartijen willen ongecontracteerde zorg verder verminderen, met name in de wijkverpleging en de GGZ. Er worden concrete maatregelen genomen – waaronder het verlagen van de vergoeding voor ongecontracteerde zorg – als de ongecontracteerde zorg onvoldoende afneemt:
“Een contract vormt de basis voor aanbieders en verzekeraars om afspraken te maken over passende zorg, betaalbaarheid en doelmatigheid. Daarom verbeteren we het contracteerproces. Als in de GGZ en wijkverpleging ongecontracteerde zorg onvoldoende afneemt, wordt de aanpak verstevigd. Gedacht wordt aan verplichte kwaliteitsregistratie en onafhankelijke indicatiestelling. Als dit onvoldoende effectief is, wordt gekeken naar een geringe eigen bijdrage of een verlaging van de vergoeding van ongecontracteerde zorg. Dit alles met behoud van keuzevrijheid voor de patiënt.”
Deze plannen zijn opmerkelijk omdat het aandeel ongecontracteerde zorg in beide sectoren al sterk is afgenomen en dit de Minister van VWS eerder al aanleiding heeft gegeven af te zien van soortgelijke plannen. Bovendien ontbreekt nog altijd een duidelijke analyse van het door de coalitiepartners geduide probleem. Onderzocht zal moeten worden waarom bepaalde zorgaanbieders in de GGZ en wijkverpleging geen contract hebben. Als de reden hiervoor is dat zorgverzekeraars hen geen (reële) contracten aanbieden (bijvoorbeeld contracten met een veel te laag omzetplafond), dan is het de vraag of het verlagen van de vergoeding een oplossing voor het gesignaleerde probleem biedt. De maatregel zou dan vooral leiden tot het (verder) versterken van de positie van zorgverzekeraars aan de onderhandelingstafel (waarmee zij zorgaanbieders kunnen dwingen akkoord te gaan met omzetplafonds die helemaal niet passend zijn bij de bestaande omzet van die aanbieders).
Aanpak fraude en tegengaan winstuitkeringen
De coalitiepartijen zetten verder in op tegengaan van fraude in de zorg. Nieuw zijn aanvullende voorwaarden voor winstuitkeringen van zorgaanbieders:
“We werken aan een goed inzicht in de kwaliteit van de geleverde zorg en het aanpakken van niet-integere zorgbestuurders en zorgondernemers. Tegen fraude en oneigenlijk gebruik, onder andere van vastgoed, treden wij op, zeker als de basis van de zorg niet op orde is. Daarnaast stellen we (nadere) voorwaarden aan winstuitkering om excessieve winstuitkering door zorgaanbieders tegen te gaan, dan wel te voorkomen. Onder strenge randvoorwaarden kan het mogelijk zijn dat er risicodragend kapitaal aangetrokken wordt voor investeringen in de kwaliteit van zorg.”
Medisch specialisten (misschien) in loondienst
Een opvallende passage betreft die over medisch specialisten in ziekenhuizen. Het coalitieakkoord stelt een ultimatum aan ziekenhuizen als de prestatieprikkels niet fors verminderen. Medisch specialisten komen dan in loondienst:
“Voor transformatie naar passende zorg, de bestuurbaarheid van ziekenhuizen en afremmen van perverse prikkels hebben ook medisch-specialistische bedrijven een verantwoordelijkheid. Indien bij deze medisch-specialistische bedrijven onvoldoende verbetering optreedt binnen twee jaar 35 zal er regelgeving komen zodat alle medisch specialisten in loondienst gaan. Daartoe wordt regelgeving voorbereid.”
Gespecialiseerde Jeugdzorg centraler ingekocht
Ook voor de Jeugdzorg gaat er het nodige veranderen. Waar de jeugdzorg in 2015 nog geheel werd overgeheveld aan de gemeentes, wordt de gespecialiseerde jeugdzorg in de toekomst centraler ingekocht:
“Goede, tijdige en passende jeugdzorg, met een belangrijke rol voor de eigen omgeving, voorkomt zwaardere zorg. We bakenen duidelijk af wat we onder jeugdzorg verstaan en gemeenten worden in staat gesteld om dit te leveren. Gespecialiseerde jeugdzorg (waaronder jeugd-GGZ) wordt centraler ingekocht. De jeugdbeschermingsketen wordt verbeterd waarbij de rechtsbescherming van het kind en het gezin centraal staan.”
Blik vooruit
Voor de gezondheidzorg gaat de komende jaren dus weer het nodige veranderen. Wel is het traditioneel afwachten wat de nu gepresenteerde plannen in de praktijk gaan betekenen voor patiënten, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en andere actoren binnen het domein van de gezondheidszorg. Later deze week zal Dirkzwager nog een verdiepende blog publiceren waarin we dieper ingaan op enkele van de nu gepresenteerde plannen uit het coalitieakkoord.
