Wanneer zijn ‘tariefsimulators’ van energieleveranciers misleidend?

Verbod op misleiding met prijzen 

Onder de richtlijn oneerlijke handelspraktijken mogen consumenten niet misleid worden, bijvoorbeeld niet over de prijs en/of de wijze van berekening van prijzen. Als sprake is van een uitnodiging tot aankoop, wordt informatie over prijzen zelfs als ‘essentieel’ gekwalificeerd. Dat betekent dat indien zulke prijsinformatie ontbreekt, onduidelijk of te laat wordt verstrekt, er sprake kan zijn van een zogenoemde misleidende omissie. Als de gemiddelde consument daardoor een besluit over een transactie neemt of kan nemen die hij anders niet had genomen, is sprake van misleiding. 

Reclame met energietarieven (‘tariefsimulator’) 

Energieleverancier NEW hanteert een online prijs calculator (‘tariefsimulator’) voor de levering van elektriciteit. Zij brengt elektriciteit tegen het volledige tarief in rekening, alsook tegen een verlaagd tarief tijdens de „daluren” (tijdsspanne gedurende de nacht). 

Afnemers van NEW gebruiken een dubbeltariefmeter, met twee telwerken die het elektriciteitsverbruik registreren; het ene tegen het verlaagde tarief tijdens de daluren en het andere tegen het volle tarief tijdens de andere uren van de dag. Als men tijdens de daluren naast elektriciteit voor verwarmingsdoeleinden ook elektriciteit gebruiken voor andere doeleinden, kan het zijn dat dat verbruik door NEW niet afzonderlijk kan worden geregistreerd. De (beheerders of exploitanten van) elektriciteitsdistributienetten leggen de elektriciteitsleveranciers in die situatie een zogenoemde „compensatie” op. Die komt overeen met een facturering tegen het volle tarief van een deel van het elektriciteitsverbruik dat tegen het verlaagde tarief is geregistreerd, in de vorm van een forfaitair percentage. Dat wordt dan doorberekend aan de consument. 

Op haar website stelt NEW online een tariefsimulator ter beschikking. Dat is een simulator voor elektriciteitstarieven, die ook kan worden gebruikt door afnemers die elektriciteit verbruiken voor verwarmingsdoeleinden en die beschikken over een dubbeltariefmeter. In de simulator kunnen verwachte verbruikshoeveelheden opgegeven worden, ook tijdens daluren. 

De simulator berekent daarna een tariefaanbod, maar vermeld niet – bij gebruik ervan – de doorberekende compensatiehoeveelheid. 

Is dit ‘reclame’ door prijsberekening? 

Is in dit geval sprake van misleiding door prijsreclame?  

Het Hof oordeelt dat er in dit geval sprake is van het doen van een aanbod, waarbij men wordt uitgenodigd een aankoop te doen. De energieleverancier moet volgens het Hof daarom ‘alle componenten van de berekening van de prijs vermelden [en] elk van deze componenten op zodanige wijze meedelen dat de gemiddelde consument in staat is een geïnformeerd besluit over een transactie te nemen.’ 

Er kan volgens het Hof een onderscheid worden gemaakt tussen de vermelding van de eindprijs en de vermelding van de manier waarop deze prijs wordt berekend (als prijsberekening). Het soort product of dienst kan ook bepalend zijn voor de situatie waarin die prijs redelijkerwijs niet vooraf door de handelaar kan worden berekend. Wanneer de prijs niet kan worden vermeld moet worden aangegeven op welke wijze de prijs wordt berekend of, met andere woorden, de manier waarop de eindprijs wordt berekend. 

In dit geval valt het verhogingspercentage voor de compensatiehoeveelheid, dat in de eindprijs wordt opgenomen, onder het begrip „de manier waarop de prijs wordt berekend” in de zin van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken. Daarmee is ook sprake van reclame over de prijs.  

Misleiding door energieleverancier? 

In dit geval is bepalend welke controle de energieleverancier heeft. Ondanks dat de eindprijs af kan hangen van voornoemd percentage, waarbij ook nog voorwaarden kunnen zijn verbonden aan de toepassing ervan, moet ook worden gekeken naar de feitelijke context van de aan de orde zijnde reclame. Het Hof oordeelt tevens dat ‘de typische reactie van de gemiddelde consument’ op de reclame moet worden vastgesteld. 

Belangrijk om op te merken is dat in dit geval volgens het Hof vast staat dat de energieleverancier redelijkerwijs niet in staat is om in het exacte percentage met betrekking tot de compensatiehoeveelheid aan te geven, onder meer omdat beheerders van lokale elektriciteitsdistributienetten soms verschillende en in de loop van de tijd wisselende percentages hanteren. 

Bij de op de website van NEW online geplaatste tariefsimulator, staat ook een link naar de door NEW toegepaste algemene verkoopvoorwaarden. In dat document wordt de consument erop gewezen dat de exploitant van het lokale net het nachttijdvak vaststelt waarin het verlaagde tarief wordt toegepast, alsmede het percentage voor de compensatiehoeveelheid, en dat dit percentage door de exploitant van het lokale net is vastgesteld op 25 % voor het geografische gebied waarin haar zetel is gevestigd. 

In dit specifieke geval is er volgens het Hof geen misleidende omissie, met dien verstande dat de link naar de algemene verkoopvoorwaarden (waarin vermeldingen zijn opgenomen over het percentage dat voor de compensatiehoeveelheid is vastgesteld) zichtbaar moet worden weergegeven én de aanvaarding van het aanbod door de consument technisch afhankelijk is van diens bevestiging dat hij kennis heeft genomen van die voorwaarden.  

Conclusie 

Prijsreclame moet zo juist en volledig mogelijk worden weergegeven in het aanbod, ook online, omdat anders sprake kan zijn van misleiding. De prijs is in casu essentieel om weer te geven in de (online) calculator van de energieleverancier. Als dat niet (goed) mogelijk is, moet in elk geval worden aangegeven hoe de berekening van de prijs tot stand komt. Alleen zo kan geborgd worden dat er een geïnformeerd besluit over een transactie wordt genomen of kan worden genomen, en kan de energieleverancier ontsnappen aan het verbod op misleiding.