Telewerken en sociale zekerheid in Europees verband

Huidige regels

Op basis van de EU Verordening 883/2004 kan worden bepaald waar een werknemer sociaal verzekerd is. Uitgangspunt is dat de werknemer slechts in één land tegelijk sociaal verzekerd is. Werkt een werknemer in meerdere landen, waaronder zijn woonland, dan is de werknemer sociaal verzekerd in het woonland indien deze daar een substantieel gedeelte van zijn werkzaamheden verricht. Onder substantieel gedeelte wordt verstaan 25% van de arbeidsduur. Werkt de werknemer tenminste 25% van zijn arbeidsduur in zijn woonland, dan is de werknemer in het woonland sociaal verzekerd.

Door het massaal thuiswerken ten gevolge van de Covid maatregelen zou het toepassen van bovenstaande regel tot gevolg hebben dat werknemers die in een ander land wonen dan waar de werkgever gevestigd is, voortaan sociaal verzekerd zouden zijn in hun woonland en niet meer in het land waar de werkgever gevestigd is. Immers voor de Covid maatregelen werd niet tenminste 25% thuisgewerkt zodat sociale verzekeringsplicht in het vestigingsland van de werkgever van toepassing was. Is de werknemer verzekerd in de lidstaat waar hij woont, dan kan dat ook allerlei gevolgen voor de werkgever oproepen die zich mogelijk moet registreren in het woonland van de werknemer en aldaar ook premies moet aangeven en afdragen. Reden waarom veel werkgevers niet staan te juichen om thuiswerken in een andere lidstaat aan te moedigen.

Het was niet de bedoeling om, door de Covid maatregelen, de sociale verzekeringsplicht te wijzigen van de lidstaat waar de werkgever gevestigd is naar de lidstaat waar de werknemer woont. Op Europees niveau zijn afspraken gemaakt om voor de bepaling van de sociale verzekeringsplicht geen rekening te houden met het thuiswerken ten gevolge van de Covid maatregelen.

Hoewel de Covid maatregelen zijn afgeschaft, is het thuiswerken gebleven. Reden voor de Europese landen om de afspraak over de bepaling van de sociale verzekeringsplicht, geen rekening houden met het thuiswerken, steeds opnieuw te verlengen tot laatstelijk 1 juli 2023. In de tussentijd werd gezocht naar een permanente oplossing.

Nieuwe regels

Aangezien telewerken vanuit huis steeds meer is ingeburgerd, is, mede op initiatief van Nederland, een concept-Kaderovereenkomst opgesteld. Deze concept- Kaderovereenkomst kan op 1 juli 2023 in werking treden indien tenminste twee lidstaten de overeenkomst ondertekenen. Op basis van de Kaderovereenkomst kan een werknemer tot 50% thuiswerken zonder dat dit leidt tot een wijziging van de toepasselijke sociale zekerheidswetgeving. Wanneer een werknemer op vier dagen per week werkt, kan deze twee dagen thuiswerken zonder dat de het land waarin de werknemer sociaal verzekerd is, wijzigt.

Om gebruik te maken van de Kaderovereenkomst is het van belang dat de lidstaat waarin de werknemer woont en de lidstaat waarin de werkgever gevestigd is, de Kaderovereenkomst hebben ondertekend. Is hiervan sprake dan kan bij de sociale zekerheidsautoriteiten in de lidstaat waar de werkgever is gevestigd, voor Nederland de Sociale Verzekeringsbank (SVB), een A1-verklaring worden aangevraagd op grond van artikel 16 van de EU Verordening 883/2004. De sociale zekerheidsinstantie kan dan de verklaring afgeven zonder dat toestemming verkregen hoeft te worden van de lidstaat waar de werknemer woont.

Let wel werkt de werknemer meer dan 50% in de lidstaat waarin hij woont, dan zal de werknemer nog steeds verplicht verzekerd zijn in zijn woonstaat en niet in de lidstaat waar de werkgever gevestigd is. De werkgever houdt dan in de meeste gevallen de verplichting zich te registreren in de lidstaat waarin de werknemer woont en moet aldaar premies aangeven en afdragen.

Als initiatiefnemer zal Nederland, naar verwachting de Kaderovereenkomst ondertekenen en er zijn ook al berichten uit België en Duitsland dat deze lidstaten de Kaderovereenkomst zullen ondertekenen.

De SVB verwacht een grote toestroom van aanvragen reden om een noodscenario in werking te stellen om de verklaringen toch op tijd te kunnen afgeven. In de komende tijd wordt nadere informatie verwacht over de praktische gang van zaken hiervoor.

Mocht u hierover vragen hebben of nader geïnformeerd willen worden over uw specifieke situatie, neem dan contact met ons op of met uw vaste aanspreekpunt bij Dirkzwager.