Risico beperkende maatregelen bij de ketenaansprakelijkheid

De ketenaansprakelijkheid – de keten

Door het opzetten van constructies via uitbesteding van werk werd/wordt er op grote schaal belastingontwijking gerealiseerd. De malafide opdrachtnemers betalen geen loonbelasting, sociale zekerheidspremies en inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet. De overheid probeert op verschillende manieren deze constructies tegen te gaan. Zo is er onder andere in de wetgeving de ketenaansprakelijkheid gecreëerd. De ketenaansprakelijkheid zorgt ervoor dat bij uitbesteding van werk elke schakel in de keten verantwoordelijk is voor de betaling van loonheffingen van de volgende schakels in de keten. Dit betekent dat wanneer bijvoorbeeld een hoofdaannemer een deel van het werk uitbesteedt aan aannemer A en aannemer A besteedt weer een deel van dat werk uit aan aannemer B, de hoofdaannemer verantwoordelijk is voor de betaling van loonheffingen van zowel aannemer A, als aannemer B. Het is mogelijk dat de hoofdaannemer zich niet eens bewust is van de betrokkenheid van aannemer B bij het project, omdat de overeenkomst voor uitbesteding van het werk is gesloten tussen aannemer A en aannemer B. Ook een opdrachtgever kan mede verantwoordelijk zijn voor de niet betaalde loonheffingen van de hoofdaannemer wanneer de opdrachtgever kwalificeert als “eigenbouwer”.

• Beperkende maatregel 1: Houd controle over de keten
  De aannemer/eigenbouwer (en elke (onder)aannemer die werk uitbesteedt) doet er verstandig aan om in de overeenkomst met de opdrachtnemer een bepaling op te nemen waarbij het niet is toegestaan om het werk verder uit te besteden aan een ander of dit alleen te mogen doen met instemming van de opdrachtgever. Ook kan de opdrachtnemer geacht worden dezelfde risico beperkende maatregelen te treffen bij verdere uitbesteding van werk door de verplichting dezelfde eisen in de overeenkomst te stellen ten aanzien van de ketenaansprakelijkheid.
  
  

G-rekening

De mogelijkheid bestaat om voor een deel van de aansprakelijkheid gevrijwaard te worden. Dit is mogelijk door een deel van de factuurwaarde te storten op een speciale rekening. Dit is de zogenaamde geblokkeerde rekening, oftewel de G-rekening. De stortingen op deze rekening kunnen dan door de opdrachtnemer alleen gebruikt worden om door te storten naar een andere G-rekening of om de belastingschulden mee te betalen. De aannemer/eigenbouwer is voor het gestorte bedrag op de G-rekening gevrijwaard van de ketenaansprakelijkheid. De G-rekening dient aangevraagd te worden door de opdrachtnemer. Voor een vrijwarende werking van de betalingen op de G-rekening dienen de facturen van de opdrachtnemer en de betalingen van de opdrachtgever op de G-rekening aan bepaalde administratieve voorwaarden te voldoen.

• Beperkende maatregel 2: de g-rekening
  Werk alleen met opdrachtnemers die (bereid zijn) gebruik (te) maken van een G-rekening. Stort een deel van het factuurbedrag op de G-rekening. Voor het gestorte bedrag is de aannemer/eigenbouwer gevrijwaard van de ketenaansprakelijkheid.
  

Voor de bepaling van de hoogte van de storting op de G-rekening spelen ook ingeschakelde zelfstandigen en de A1/(E)101 verklaring een rol. Zie beperkende maatregel 6.

Niet betaalde loonheffingen

Dat een opdrachtnemer de loonheffingen van zijn werknemers niet afdraagt, is niet enkel het gevolg van malafide opdrachtnemers die via constructies de betaling van belastingen opzettelijk proberen te voorkomen. Het komt maar al te vaak voor dat een onderneming zijn belastingschulden niet kan betalen door economische omstandigheden of zich niet bewust is van het aangeven van te weinig loonheffingen, bijvoorbeeld doordat een kostenvergoeding toch als loon aangemerkt moet worden.. De ketenaansprakelijkheid kan ook worden ingeroepen voor de niet afgedragen loonheffingen van een opdrachtnemer waarbij er volledig op kan worden vertrouwd dat de intentie er is om aan de fiscale verplichtingen te voldoen. In alle gevallen dient de fiscale positie van de opdrachtnemer gecontroleerd te worden.

• Beperkende maatregel 3: Verklaring betalingsgedrag
  De opdrachtnemer kan bij de Belastingdienst een verklaring betalingsgedrag opvragen. Geadviseerd wordt om deze verklaring ieder kwartaal op te laten vragen.
  

  Let op: deze verklaring geldt alleen voor zover er aangifte is gedaan van de loonheffingen. Wordt voor een te laag bedrag aangifte gedaan en de verschuldigde belasting betaald, dan zal een verklaring betalingsgedrag door de Belastingdienst (onterecht) worden afgegeven. Voorbeeld: indien de opdrachtnemer met een zelfstandige denkt te werken waarvoor geen loonheffingen worden afgedragen en achteraf blijkt dat er toch sprake is van een dienstbetrekking waarbij loonheffingen afgedragen hadden moeten worden, dan kan de aannemer/eigenbouwer aansprakelijk worden gesteld voor de loonheffingen van de schijnzelfstandige.
  

Stichting normering arbeid

De Stichting Normering Arbeid (SNA) geeft certificaten uit aan ondernemingen die risico’s van inleners van arbeid en opdrachtgevers willen beperken. De ondernemingen met een SNA-keurmerk worden beoordeeld op hun verplichtingen uit arbeid ten aanzien van de volgende aspecten:

• De identificatie van de onderneming;
• De aangifte en afdracht van (in Nederland) verschuldigde loonheffingen en omzetbelasting;
• Loonbetaling niet in strijd met de Wet minimumloon en minimum vakantiebijslag;
• Het uitvoeren van identiteitscontrole en controle op het gerechtigd zijn tot het verrichten van arbeid in Nederland;
• Het voorkomen van risico’s op aansprakelijkstelling en boetes voortvloeiend uit in- en doorlenen of uitbesteden van werk.
• Alle aanvullende administratieve verplichtingen rondom bovenstaande eisen.

Deze ondernemingen worden in principe tweemaal per jaar gecontroleerd.
Zie de website van de SNA: www.normeringarbeid.nl

• Beperkende maatregel 4: Opdrachtnemer met SNA-keurmerk
  Door te werken met opdrachtnemers met een SNA-keurmerk wordt het risico verkleind dat de ketenaansprakelijkheid ingeroepen wordt.

Administratie/Anoniementarief

Indien de aannemer/eigenbouwer aansprakelijk is gesteld voor de loonheffingen van een opdrachtnemer, dan zal de hoogte van de aansprakelijkheid worden vastgesteld op basis van de administratie van de opdrachtnemer. Indien de loonadministratie niet goed is, of zelfs geheel niet aanwezig is, dan zal de hoogte van de aansprakelijkheid worden vastgesteld op basis van schattingen. Ook kan het voorkomen dat de Belastingdienst de aansprakelijkheid verkeerd vaststelt. De aannemer/eigenbouwer kan alleen aansprakelijk gesteld worden voor de werknemers die werkzaamheden hebben verricht voor de opdracht van de aannemer/eigenbouwer. Daarnaast kan de aannemer/eigenbouwer alleen aansprakelijk gesteld worden voor de niet betaalde loonheffingen van die werknemers over de periode dat ze daadwerkelijk werkzaamheden voor de aannemer/eigenbouwer verrichtten. In elk geval dient voor weerlegging van de hoogte van de aansprakelijkheid bewijs geleverd te worden. Dat kan door een eigen administratie bij te houden.

In het verlengde van de onvolledige/ontbrekende administratie van de opdrachtnemer, ligt de behandeling van werknemers waarvan de identiteit niet is vastgelegd. In dit geval wordt voor de berekening van de loonheffingen het anoniementarief toegepast. Dat betekent dat voor het gehele loon 52% belastingheffing geldt. Daarnaast wordt er geen rekening gehouden met heffingskortingen en het maximum premieloon voor de sociale zekerheid en de Zorgverzekeringswet. Het anoniementarief kan gematigd worden voor de aannemer/eigenbouwer die aansprakelijk is gesteld op basis van de ketenaansprakelijkheid indien aan bepaalde administratieve voorwaarden is voldaan.

• Beperkende maatregel 5: Zorg voor een goede administratie/matiging anoniementarief
  Door vast te leggen welke werknemers van de opdrachtnemer wanneer werkzaamheden hebben verricht, wordt voorkomen dat de hoogte van de aansprakelijkheid te hoog wordt vastgesteld.
  Het anoniementarief kan worden gematigd indien de aannemer/eigenbouwer aan de volgende voorwaarden voldoet:
  - De identiteit van de werknemer kan worden aangetoond
  - Er kan worden aangetoond dat de werknemer een geldige verblijfs- of
  tewerkstellingsvergunning heeft (indien van toepassing).
  - Het loon per werknemer en per werk kan in de administratie worden aangetoond.
  
  

Modelovereenkomst en A1/(E)101-verklaringen

Het is mogelijk dat bij het inschakelen van zelfstandigen achteraf de ketenaansprakelijkheid kan worden ingeroepen voor de over de beloning van de zelfstandige niet afgedragen loonheffingen omdat de zelfstandigen toch als werknemer kwalificeert. In aanvulling op een goede administratie is het van belang om van de opdrachtnemer te verlangen dat zelfstandigen alleen worden ingeschakeld indien zij voor die werkzaamheden gebruikmaken van een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst, waarbij in de praktijk ook daadwerkelijk gewerkt wordt volgens de overeenkomst. Deze modelovereenkomst biedt, in tegenstelling tot de vroegere VAR, echter geen vrijwaring voor de opdrachtgever van een eventuele loonheffingenclaim wanneer er achteraf toch sprake blijkt te zijn van een dienstbetrekking.

Daarnaast kan de opdrachtnemer gebruik maken van werknemers die sociaal verzekerd zijn in het buitenland. Als bewijs voor de sociale zekerheidsplicht in een ander land kan in dat land een A1/(E)101-verklaring worden aangevraagd. Hierin wordt verklaard dat de werknemer sociaal verzekerd is in dat land. Door de verklaring hoeft er in Nederland geen afdracht plaats te vinden van sociale zekerheidspremies door de werkgever.

• Beperkende maatregel 6: Kopieën Modelovereenkomst en A1/(E)101-verklaring
  De aannemer/eigenbouwer doet er goed aan om eventueel van toepassing zijnde Modelovereenkomst of A1/(E)101-verklaringen van zelfstandigen/werknemers van de opdrachtnemer te eisen en hiervan een kopie in zijn administratie te bewaren.
  
  

Wet Aanpak Schijnconstructies

De Wet Aanpak Schijnconstructies beschermt werknemers onder andere tegen onderbetaling. De werknemer kan door een ketenaansprakelijkheid voor het loon ook de opdrachtgever van zijn werkgever, en elke andere schakel in de keten, aansprakelijk stellen voor het te weinig betaalde loon voor zover de werkgever het minimumloon dan wel het cao-loon niet heeft uitbetaald.

• Beperkende maatregel 7: Controleer de uitbetaling van het loon door de werkgever
  De aannemer/opdrachtgever dient te controleren bij, dan wel te eisen van de onderaannemer dat de werknemers het minimum- of cao-loon betaald krijgen. Dit risico wordt kleiner indien gewerkt wordt met een SNA-gecertificeerde opdrachtnemer, zoals genoemd onder beperkende maatregel 4.
  
  

Tot slot
Bovenstaande is een opsomming van mogelijke risico beperkende maatregelen voor de ketenaansprakelijkheid. Het toepassen van deze maatregelen is geheel op vrijwillige basis, maar zeer aan te raden. Bijzondere aandacht dient te gaan naar het gebruik van de G-rekening. Deze maatregel werkt immers, onder voorwaarden, vrijwarend.

Voor meer informatie hierover, kunt u uiteraard altijd contact met ons opnemen.