Feiten
Werknemer werkt sinds september 2016 als administratief medewerker bij Century. Century huurt een kantoorruimte van 25 m2 in een groot complex. De kantoorruimte heeft geen ramen of andere ventilatiemogelijkheden en heeft drie vaste werkplekken.
Begin april 2021 worden er over en weer diverse e-mails gestuurd waaruit blijkt dat Century het risico niet wil nemen dat werknemer andere collega’s besmet omdat zij zich nog niet heeft laten vaccineren. Ook wordt door Century medegedeeld dat als werknemer zich niet inent, de werkrelatie wegens het Covid-risico moet worden beëindigd. Op 7 april verleent Century vervolgens een ontslag op staande voet. Werknemer roept de nietigheid van dit ontslag in wegens het ontbreken van de dringende reden.
Vaccinatieplicht?
In deze zaak staan volgens de rechter de volgende twee vragen centraal:
- mag een werkgever zijn werknemer (in)direct verplichten zich te laten vaccineren tegen Covid-19?;
- is weigering van de vaccinatie een dringende reden voor een ontslag op staande voet?
De eerste vraag beantwoordt de rechter ontkennend. Een algemene vaccinatieplicht bestaat niet en dergelijke verplichtingen passen ook niet binnen de arbeidsverhouding. Vaccineren raakt het grondrecht van burgers op onaantastbaarheid van het menselijk lichaam (artikel 11 Grondwet) en het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer (artikel 10 Grondwet). Werkgevers dienen deze grondrechten van hun werknemers te respecteren. Een inbreuk op een grondrecht door de werkgever kan onder omstandigheden echter gerechtvaardigd zijn. Er moet dan sprake zijn van een legitiem doel en de handeling moet een geschikt middel zijn om dat doel te bereiken (noodzakelijkheid), proportionaliteit en subsidiariteit.
Inbreuk?
Aan de weigering van werknemer om zich te (laten) vaccineren heeft Century een negatieve consequentie verbonden, namelijk het ontslag. Er is in dit geval sprake van een indirecte verplichting tot vaccineren, nu de keuzevrijheid van de werknemer aanzienlijk wordt ingeperkt. Dit levert een inbreuk op de grondrechten van werknemer op.
Rechtvaardiging?
Aan de voorwaarden waaronder een inbreuk op een grondrecht gerechtvaardigd is, wordt niet voldaan. Het kantoor van Century werd namelijk maar een beperkt aantal uren per dag bezet, waardoor het blootstellingsrisico in het kantoor beperkt was in tijd en aantal personen. Eveneens is gebleken dat de werkzaamheden van de werknemer beperkt waren tot het verwerken van gegevens achter de computer en dat het bezoek door derden aan het kantoor minimaal was. Deze omstandigheden leveren volgens de rechter geen legitiem doel op om een inbreuk te maken op de grondrechten van werknemer. Ook acht de rechter van belang dat er geen overleg heeft plaatsgevonden tussen partijen om samen te kijken naar de mogelijkheden.
Ook op de tweede vraag luidt het antwoord ontkennend, zonder wettelijke vaccinatieplicht kan het weigeren van een vaccinatie niet leiden tot een dringende reden voor een ontslag op staande voet.
Prikkelbare situatie
Gelet op het voorgaande komt de rechter tot de conclusie dat de verhoudingen op scherp staan tussen partijen. De rechter ontbindt om die reden op verzoek van Century de arbeidsovereenkomst wegens veranderende omstandigheden. Er is namelijk ook sprake van een gewijzigde bedrijfsvoering waarin werknemer, volgens Century, niet past.
"Het recht van de werknemer op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en lichamelijke integriteit kan namelijk haaks staan op het belang van de werkgever om zichzelf, zijn werknemers en derden op de werkvloer tegen besmetting te beschermen. De omstandigheden kunnen met zich brengen dat voortzetting van de arbeidsrelatie niet meer houdbaar is."
Naar het oordeel van de rechter is hier in onderhavige zaak sprake van. Naar mijn idee is het van belang om te realiseren dat het weigeren van een vaccinatie op zichzelf er niet toe leidt dat voortzetting van de arbeidsrelatie niet meer houdbaar is. Vaak liggen er meerdere oorzaken aan ten grondslag.
Conclusie
Deze uitspraak is een bevestiging van de huidige lijn dat een werkgever zijn werknemers niet (in)direct kan verplichten zich te laten vaccineren. Hoewel dit evident lijkt, kan het in praktijk desalniettemin strubbelingen op de werkvloer met zich brengen. Loopt u tegen dergelijke problemen aan, neem gerust contact met mij op. Het is en blijft immers een prikkelbaar onderwerp!
