Er is in de praktijk regelmatig discussie over de vraag of algemene voorwaarden wel van toepassing zijn. Veelal blijkt de terhandstelling van die voorwaarden struikblok te zijn. De rechtbank 's-Hertogenbosch heeft onlangs
geoordeeld dat bij overeenkomsten waar (in potentie) het Weens Koopverdrag op van toepassing is, naar het Weens Koopverdrag moet worden beoordeeld of de algemene voorwaarden zijn overeengekomen, ook als beide partijen toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag altijd hebben willen uitsluiten. Hoe een
battle of forms tevens een
battle of law wordt.
Geschil: weigering te betalen geleverde producten
Het geschil is in de kern vrij eenvoudig (hoewel er op de achtergrond allerlei juridische kwesties meespelen). Technicolor Polska uit Polen heeft bestellingen geplaatst bij Nexpak uit Nederland voor de levering van producten. De betreffende producten zijn door Nexpak geleverd. Technicolor Polska weigert echter te betalen (waarom is uit het vonnis niet op te maken).
Vordering in incident: Nederlandse rechter niet bevoegd
Nexpak heeft Technicolor Polska gedagvaard voor de Nederlandse rechter, omdat in haar algemene voorwaarden staat dat de Nederlandse rechter bevoegd is. Technicolor Polska werpt daarop een incident op waarin het vordert dat de (Nederlandse) rechtbank zich onbevoegd verklaart. Volgens Technicolor Polska moet de kwestie aanhangig worden gemaakt voor de Poolse rechter (haar eigen vestigingsplaats) dan wel de Franse rechter (op grond van eerdere overeenkomsten). De algemene voorwaarden waarin de bevoegdheid van de Nederlandse is opgenomen zouden volgens Technicolor Polska nooit zijn overeengekomen. Daarbij wordt onder meer verwezen naar de eisen die het Weens Koopverdrag stelt aan het hanteren van algemene voorwaarden.
Verweer in incident: steeds verwezen naar voorwaarden op website
Nexpak verweert zich met de stelling dat op alle orderbevestigingen en facturen steeds een tekst vermeld heeft gestaan waarin de algemene voorwaarden toepasselijk zijn verklaard. In diezelfde standaardtekst is steeds voor de tekst van de algemene voorwaarden verwezen naar de Kamer van Koophandel en de website. Ook stelt Nexpak dat het Weens Koopverdrag niet van toepassing is op de overeenkomst, omdat beide partijen toepasselijkheid van dit verdrag uitsluiten in de algemene voorwaarden.
Oordeel rechtbank: naar Weens Koopverdrag beoordelen of Weens Koopverdrag van toepassing is
De rechtbank stelt allereerst vast dat de overeenkomst wordt beheerst door het Weens Koopverdrag:
Het Weens Koopverdrag geeft regels over de totstandkoming en de inhoud van overeenkomsten. Dat brengt met zich mee dat ook de vraag of bepaalde algemene voorwaarden van toepassing zijn op een bepaalde koopovereenkomst, moet worden beoordeeld. In de woorden van de rechtbank:
Dat op zichzelf duidelijk is dat beide partijen normaalgesproken de toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag uitsluiten, doet daar volgens de rechtbank niet aan af:
Rechtbank: onder Weens Koopverdrag niet zomaar verwijzen naar website
Vervolgens constateert de rechtbank dat er internationaal verschil van inzicht is over de vraag of algemene voorwaarden altijd ter hand moeten worden gesteld, of dat het voldoende is dat er naar de algemene voorwaarden wordt verwezen.
De rechtbank volgt in grote lijnen de lijn van het Duitse Bundesgerichtshof en oordeelt dat onder het Weens Koopverdrag het vereist is dat de wederpartij de mogelijkheid moet hebben gehad om op passende wijze kennis te nemen van de inhoud van de algemene voorwaarden. Dat betekent dat niet zonder meer kan worden volstaan met het verwijzen naar de website, wanneer de overeenkomst niet online maar op papier tot stand is gekomen:
Dat wil overigens niet zeggen dat bij offline gesloten overeenkomsten volgens de rechtbank nooit verwezen zou mogen worden naar online geplaatste algemene voorwaarden. In rechtsoverweging 3.11 toetst de rechtbank namelijk of Technicolor Polska in de gegeven omstandigheden in redelijkheid kennis heeft kunnen nemen van de algemene voorwaarden. Gezien de concrete feiten en omstandigheden van het geval concludeert de rechtbank echter dat dit niet het geval is.
Conclusie
Het blijft opletten met het hanteren van algemene voorwaarden. In niet-grensoverschrijdende gevallen hebben partijen te maken met de Nederlandse wet [intlink id="8633" type="post"]die de afgelopen jaren in korte tijd herhaaldelijk is gewijzigd[/intlink].
In internationaal verband moet rekening worden gehouden met de eisen die de EEX-verordening stelt. Gezien een arrest van de Hoge Raad brengt dat met zich mee dat de algemene voorwaarden in beginsel ter hand moeten zijn gesteld.
Wanneer er in internationaal verband roerende zaken worden geleverd komt daarbij ook nog het Weens Koopverdrag in beeld, zelfs wanneer beide partijen de toepasselijkheid van dat verdrag beide normaliter uitsluiten. De enigszins paradoxale uitkomst van dat laatste is dat wanneer de algemene voorwaarden in dit geval ter hand waren gesteld bij het sluiten van de overeenkomst, de vermoedelijke uitkomst van het geschil was geweest dat die algemene voorwaarden overeenkomstig de eisen van het Weens Koopverdrag zijn overhandig en dus van toepassing zijn, zodat vervolgens - op grond van de inhoud van de algemene voorwaarden - het Weens Koopverdrag niet langer van toepassing is. Naar welk recht moet worden beoordeeld of de algemene voorwaarden van toepassing zijn ( battle of law) bepaalt zo of en zo ja welke algemene voorwaarden gelden ( battle of forms).
Geschil: weigering te betalen geleverde producten
Het geschil is in de kern vrij eenvoudig (hoewel er op de achtergrond allerlei juridische kwesties meespelen). Technicolor Polska uit Polen heeft bestellingen geplaatst bij Nexpak uit Nederland voor de levering van producten. De betreffende producten zijn door Nexpak geleverd. Technicolor Polska weigert echter te betalen (waarom is uit het vonnis niet op te maken).
Vordering in incident: Nederlandse rechter niet bevoegd
Nexpak heeft Technicolor Polska gedagvaard voor de Nederlandse rechter, omdat in haar algemene voorwaarden staat dat de Nederlandse rechter bevoegd is. Technicolor Polska werpt daarop een incident op waarin het vordert dat de (Nederlandse) rechtbank zich onbevoegd verklaart. Volgens Technicolor Polska moet de kwestie aanhangig worden gemaakt voor de Poolse rechter (haar eigen vestigingsplaats) dan wel de Franse rechter (op grond van eerdere overeenkomsten). De algemene voorwaarden waarin de bevoegdheid van de Nederlandse is opgenomen zouden volgens Technicolor Polska nooit zijn overeengekomen. Daarbij wordt onder meer verwezen naar de eisen die het Weens Koopverdrag stelt aan het hanteren van algemene voorwaarden.
Verweer in incident: steeds verwezen naar voorwaarden op website
Nexpak verweert zich met de stelling dat op alle orderbevestigingen en facturen steeds een tekst vermeld heeft gestaan waarin de algemene voorwaarden toepasselijk zijn verklaard. In diezelfde standaardtekst is steeds voor de tekst van de algemene voorwaarden verwezen naar de Kamer van Koophandel en de website. Ook stelt Nexpak dat het Weens Koopverdrag niet van toepassing is op de overeenkomst, omdat beide partijen toepasselijkheid van dit verdrag uitsluiten in de algemene voorwaarden.
Oordeel rechtbank: naar Weens Koopverdrag beoordelen of Weens Koopverdrag van toepassing is
De rechtbank stelt allereerst vast dat de overeenkomst wordt beheerst door het Weens Koopverdrag:
3.6. Technicolor Polska betwist dit onder verwijzing naar de toepasselijke artikelen van het Weens Koopverdrag. De rechtbank stelt vast dat ten tijde van het sluiten van de overeenkomst tussen Nexpak B.V. en Technicolor Polska Nederland en Polen partij waren bij het Weens Koopverdrag, zodat de overeenkomst tussen Nexpak B.V. en Technicolor Polska in beginsel – behoudens een rechtskeuze waarbij dit is uitgesloten – door dit eenvormig kooprecht wordt beheerst.
Het Weens Koopverdrag geeft regels over de totstandkoming en de inhoud van overeenkomsten. Dat brengt met zich mee dat ook de vraag of bepaalde algemene voorwaarden van toepassing zijn op een bepaalde koopovereenkomst, moet worden beoordeeld. In de woorden van de rechtbank:
Nu tot de door het Weens Koopverdrag geregelde onderwerpen ook de vraag behoort of de door partijen gebruikte algemene voorwaarden van toepassing zijn op de koopovereenkomst, dient naar het oordeel van de rechtbank de vraag of Nexpak B.V. Technicolor Polska in de gelegenheid heeft gesteld op passende wijze kennis te nemen van de tekst van haar algemene voorwaarden te worden beantwoord aan de hand van de daarop betrekking hebbende regeling in het Weens Koopverdrag.
Dat op zichzelf duidelijk is dat beide partijen normaalgesproken de toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag uitsluiten, doet daar volgens de rechtbank niet aan af:
De omstandigheid dat beide partijen in hun algemene voorwaarden een rechtskeuze hebben gedaan waarbij zij de toepasselijkheid van de bepalingen van het Weens Koopverdrag hebben uitgesloten, doet naar het oordeel van de rechtbank aan de voorvraag of en in hoeverre de algemene voorwaarden van een van beide of beide partijen van toepassing zijn niet af (Gerechtshof ’s-Hertogenbosch, 22 juni 2010).
Rechtbank: onder Weens Koopverdrag niet zomaar verwijzen naar website
Vervolgens constateert de rechtbank dat er internationaal verschil van inzicht is over de vraag of algemene voorwaarden altijd ter hand moeten worden gesteld, of dat het voldoende is dat er naar de algemene voorwaarden wordt verwezen.
3.8. Er bestaat internationaal verschil van mening over de vraag of onder vigeur van het Weens Koopverdrag algemene voorwaarden aan de wederpartij ter hand dienen te worden gesteld of te worden toegezonden om van toepassing te zijn. Het Bundesgerichtshof (BGH) heeft in zijn arrest van 31 oktober 2001 overwogen dat dit laatste volgt uit het systeem van het Weens Koopverdrag. (...)
3.9. Het Oostenrijkse Oberste Gerichtshof oordeelde evenwel op 6 februari 1996 dat voor het van toepassing doen zijn van algemene voorwaarden op een overeenkomst waarop het Weens koopverdrag van toepassing is, kan worden volstaan met een verwijzing naar algemene voorwaarden die zodanig duidelijk is dat een redelijk handelend persoon haar kan begrijpen. Het Hof van Beroep van Gent kwam tot dezelfde conclusie in zijn arrest van 4 oktober 2004.
De rechtbank volgt in grote lijnen de lijn van het Duitse Bundesgerichtshof en oordeelt dat onder het Weens Koopverdrag het vereist is dat de wederpartij de mogelijkheid moet hebben gehad om op passende wijze kennis te nemen van de inhoud van de algemene voorwaarden. Dat betekent dat niet zonder meer kan worden volstaan met het verwijzen naar de website, wanneer de overeenkomst niet online maar op papier tot stand is gekomen:
3.10. De rechtbank deelt het oordeel van het BGH dat uit het systeem van het Weens Koopverdrag volgt dat de wederpartij van de gebruiker van algemene voorwaarden de mogelijkheid moet hebben op passende wijze van de algemene voorwaarden kennis te nemen en dat het aan de gebruiker van de algemene voorwaarden is om de algemene voorwaarden aan de wederpartij toe te zenden of anderszins toegankelijk te maken. Aan dit vereiste is niet voldaan met de mededeling op orderbevestigingen dat de algemene voorwaarden zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel en dat deze op verzoek zullen worden toegezonden. Of de wederpartij op passende wijze van de algemene voorwaarden heeft kunnen kennis nemen door een verwijzing op een orderbevestiging naar een website waar de algemene voorwaarden kunnen worden geraadpleegd of gedownload, hangt naar het oordeel van de rechtbank af van een aantal omstandigheden, waaronder met name de wijze van totstandkoming van de overeenkomst (schriftelijk, digitaal of anderszins). Indien de overeenkomst niet digitaal is tot stand gekomen, mag de gebruiker van algemene voorwaarden er niet zonder meer van uitgaan dat de wederpartij op eenvoudige wijze toegang heeft tot het internet en tot de website van de gebruiker, te minder indien de wederpartij is gevestigd in een land waarin internetgebruik nog minder gangbaar is. De wederpartij mag verwachten dat de algemene voorwaarden op de website van de gebruiker in een voor hem begrijpelijke taal, te weten zijn eigen taal of de taal waarin partijen met elkaar hebben gecorrespondeerd, duidelijk en zonder omwegen worden aangeboden.
Dat wil overigens niet zeggen dat bij offline gesloten overeenkomsten volgens de rechtbank nooit verwezen zou mogen worden naar online geplaatste algemene voorwaarden. In rechtsoverweging 3.11 toetst de rechtbank namelijk of Technicolor Polska in de gegeven omstandigheden in redelijkheid kennis heeft kunnen nemen van de algemene voorwaarden. Gezien de concrete feiten en omstandigheden van het geval concludeert de rechtbank echter dat dit niet het geval is.
Conclusie
Het blijft opletten met het hanteren van algemene voorwaarden. In niet-grensoverschrijdende gevallen hebben partijen te maken met de Nederlandse wet [intlink id="8633" type="post"]die de afgelopen jaren in korte tijd herhaaldelijk is gewijzigd[/intlink].
In internationaal verband moet rekening worden gehouden met de eisen die de EEX-verordening stelt. Gezien een arrest van de Hoge Raad brengt dat met zich mee dat de algemene voorwaarden in beginsel ter hand moeten zijn gesteld.
Wanneer er in internationaal verband roerende zaken worden geleverd komt daarbij ook nog het Weens Koopverdrag in beeld, zelfs wanneer beide partijen de toepasselijkheid van dat verdrag beide normaliter uitsluiten. De enigszins paradoxale uitkomst van dat laatste is dat wanneer de algemene voorwaarden in dit geval ter hand waren gesteld bij het sluiten van de overeenkomst, de vermoedelijke uitkomst van het geschil was geweest dat die algemene voorwaarden overeenkomstig de eisen van het Weens Koopverdrag zijn overhandig en dus van toepassing zijn, zodat vervolgens - op grond van de inhoud van de algemene voorwaarden - het Weens Koopverdrag niet langer van toepassing is. Naar welk recht moet worden beoordeeld of de algemene voorwaarden van toepassing zijn ( battle of law) bepaalt zo of en zo ja welke algemene voorwaarden gelden ( battle of forms).
Gerelateerd
IT
