Inleiding
De WION bepaalt dat graafwerkzaamheden op een zorgvuldige wijze dienen plaats te vinden waarbij artikel 2 van de WION voorschrijft dat in ieder geval: (i) voorafgaand aan de werkzaamheden een klic-melding moet worden gedaan, (ii) de klic-tekening vervolgens op locatie aanwezig moet zijn en (iii) er op locatie onderzoek moet worden verricht naar de precieze ligging van kabels en leidingen.
Aan deze voorschriften hoeft enkel voldaan te worden als er graafwerkzaamheden worden uitgevoerd, aldus de tekst van de WION. Artikel 1 sub c van de WION bepaalt dat onder graafwerkzaamheden moet worden verstaan: ‘ het mechanisch verrichten van werkzaamheden in de ondergrond’. Vervolgens bepaalt de memorie van toelichting bij de WION voor wat betreft de definitie van ‘graafwerkzaamheden’ het volgende:
“ Onder de definitie van graafwerkzaamheden valt een breed scala van werkzaamheden, zoals de aanleg, de verplaatsing en het verwijderen van netten, bouwwerkzaamheden zoals het heien van palen, het slaan van damwanden en het bouwrijp maken van grond. Ook diepploegen of het mechanisch uitbaggeren van sloten valt hieronder. Graafwerkzaamheden die met een schop worden uitgevoerd, vallen buiten deze definitie. In het algemeen geschiedt dit type werkzaamheden met een te geringe kracht om schade te veroorzaken. Bovendien is het overgrote deel van de kabels en leidingen bestand tegen de kracht die bij het graven met een schop wordt uitgeoefend.”
Gezien de veelheid aan jurisprudentie bestaat er nog veel onduidelijk over dit punt. Elke situatie is namelijk, tot op bepaalde hoogte, weer anders.
Recentelijk heeft de rechtbank Rotterdam in een tot op heden ongepubliceerde uitspraak zich in voornoemde discussie gemengd door te oordelen dat het met een hamer in de grond slaan van metalen palen niet onder de definitie valt van ‘graafwerkzaamheden’ en zodoende ook niet onder de werking van de WION. Wat was er aan de hand?
De casus
Bedrijf X (werkzaam als autoschadeherstel bedrijf) heeft op haar eigen terrein een hek om haar bedrijf geplaatst. Hiertoe heeft zij, zonder voorafgaand een klic-melding te doen, metalen palen handmatig (met een hamer) de grond in geslagen (ongeveer 50 centimeter diep). Een van de palen heeft een middenspanningskabel van Stedin geraakt. Stedin heeft bedrijf X voor haar schade aansprakelijk gesteld en in rechte schade gevorderd. De rechtbank Rotterdam heeft de vordering van Stedin afgewezen.
De rechtbank stelt daarbij eerst vast dat Stedin schade heeft geleden als gevolg van een handeling van bedrijf X waardoor er in beginsel sprake is van een onrechtmatige daad. Vervolgens moet er worden gekeken of de onrechtmatige daad aan bedrijf X kan worden toegerekend. De rechtbank legt daarbij het begrip ‘graafwerkzaamheden’ zo uit, met in het achterhoofd de memorie van toelichting, dat het gebruiken van gereedschap (in casu een hamer) hier niet onder valt. De rechtbank overweegt:
“ Daarnaast is van belang dat met gereedschap dat met de hand bediend wordt, men in het algemeen minder ver in de grond komt en er minder kracht wordt uitgeoefend, zodat minder snel schade aan zich in de grond bevindende kabels kan worden aangericht. De kantonrechter leidt uit dit alles af dat met mechanische werkzaamheden in de WION is bedoeld werkzaamheden met behulp van machines, mechanisch in de zin van machinaal. Het handmatig met een hamer in de grond slaan van een paal, valt daar naar het oordeel van de kantonrechter dan niet onder.”
Op grond van de WION kan bedrijf X zodoende geen verwijt worden gemaakt. Vervolgens moet er worden gekeken of er niet alsnog sprake is van een onrechtmatige daad die aan bedrijf X kan worden toegerekend op grond van schuld of volgens de verkeersopvatting voor haar rekening komt. Hiervan is volgens de rechtbank in casu ook geen sprake. Bedrijf X was geen professionele grondroerder, zij heeft een doe-het-zelf klus op haar eigen terrein verricht waarbij zij niet bedacht hoefde te zijn op de aanwezigheid van een kabel. De rechtbank sluit over dit onderdeel als volgt af:
“ Hierbij is in acht genomen dat het (in tegenstelling tot wat Stedin stelt) geen feit van algemene bekendheid is […] dat de grond vol kabels ligt die in de loop der tijd van ligging veranderen en dat kabels juist vaak de erfgrens volgen. Hoewel een aantal mensen hiermee bekend zijn, kan niet vastgesteld worden dat ieder normaal ontwikkeld mens hiervan op de hoogte is. Hiervoor is het leidingnet onder de grond te ingewikkeld en de informatie daarover is wisselend.”
Tot besluit
Uit voorgaande uitspraak blijkt dat het handmatig gebruiken van gereedschap om iets in de grond te slaan niet snel onder de werking van de WION zal vallen. Daarmee is echter nog niet gegeven dat bij een eventuele schade de veroorzaker altijd vrijuit gaat. De omstandigheden van het geval (de hoedanigheid van de veroorzaker, de doelmatigheid van het werk, de ervaring en kennis van de veroorzaker en de locatie van de schade (eigen grond of openbare grond)) zullen daarbij een rol spelen.
Sebastiaan van de Kant en Peter van Huizen
De WION bepaalt dat graafwerkzaamheden op een zorgvuldige wijze dienen plaats te vinden waarbij artikel 2 van de WION voorschrijft dat in ieder geval: (i) voorafgaand aan de werkzaamheden een klic-melding moet worden gedaan, (ii) de klic-tekening vervolgens op locatie aanwezig moet zijn en (iii) er op locatie onderzoek moet worden verricht naar de precieze ligging van kabels en leidingen.
Aan deze voorschriften hoeft enkel voldaan te worden als er graafwerkzaamheden worden uitgevoerd, aldus de tekst van de WION. Artikel 1 sub c van de WION bepaalt dat onder graafwerkzaamheden moet worden verstaan: ‘ het mechanisch verrichten van werkzaamheden in de ondergrond’. Vervolgens bepaalt de memorie van toelichting bij de WION voor wat betreft de definitie van ‘graafwerkzaamheden’ het volgende:
“ Onder de definitie van graafwerkzaamheden valt een breed scala van werkzaamheden, zoals de aanleg, de verplaatsing en het verwijderen van netten, bouwwerkzaamheden zoals het heien van palen, het slaan van damwanden en het bouwrijp maken van grond. Ook diepploegen of het mechanisch uitbaggeren van sloten valt hieronder. Graafwerkzaamheden die met een schop worden uitgevoerd, vallen buiten deze definitie. In het algemeen geschiedt dit type werkzaamheden met een te geringe kracht om schade te veroorzaken. Bovendien is het overgrote deel van de kabels en leidingen bestand tegen de kracht die bij het graven met een schop wordt uitgeoefend.”
Gezien de veelheid aan jurisprudentie bestaat er nog veel onduidelijk over dit punt. Elke situatie is namelijk, tot op bepaalde hoogte, weer anders.
Recentelijk heeft de rechtbank Rotterdam in een tot op heden ongepubliceerde uitspraak zich in voornoemde discussie gemengd door te oordelen dat het met een hamer in de grond slaan van metalen palen niet onder de definitie valt van ‘graafwerkzaamheden’ en zodoende ook niet onder de werking van de WION. Wat was er aan de hand?
De casus
Bedrijf X (werkzaam als autoschadeherstel bedrijf) heeft op haar eigen terrein een hek om haar bedrijf geplaatst. Hiertoe heeft zij, zonder voorafgaand een klic-melding te doen, metalen palen handmatig (met een hamer) de grond in geslagen (ongeveer 50 centimeter diep). Een van de palen heeft een middenspanningskabel van Stedin geraakt. Stedin heeft bedrijf X voor haar schade aansprakelijk gesteld en in rechte schade gevorderd. De rechtbank Rotterdam heeft de vordering van Stedin afgewezen.
De rechtbank stelt daarbij eerst vast dat Stedin schade heeft geleden als gevolg van een handeling van bedrijf X waardoor er in beginsel sprake is van een onrechtmatige daad. Vervolgens moet er worden gekeken of de onrechtmatige daad aan bedrijf X kan worden toegerekend. De rechtbank legt daarbij het begrip ‘graafwerkzaamheden’ zo uit, met in het achterhoofd de memorie van toelichting, dat het gebruiken van gereedschap (in casu een hamer) hier niet onder valt. De rechtbank overweegt:
“ Daarnaast is van belang dat met gereedschap dat met de hand bediend wordt, men in het algemeen minder ver in de grond komt en er minder kracht wordt uitgeoefend, zodat minder snel schade aan zich in de grond bevindende kabels kan worden aangericht. De kantonrechter leidt uit dit alles af dat met mechanische werkzaamheden in de WION is bedoeld werkzaamheden met behulp van machines, mechanisch in de zin van machinaal. Het handmatig met een hamer in de grond slaan van een paal, valt daar naar het oordeel van de kantonrechter dan niet onder.”
Op grond van de WION kan bedrijf X zodoende geen verwijt worden gemaakt. Vervolgens moet er worden gekeken of er niet alsnog sprake is van een onrechtmatige daad die aan bedrijf X kan worden toegerekend op grond van schuld of volgens de verkeersopvatting voor haar rekening komt. Hiervan is volgens de rechtbank in casu ook geen sprake. Bedrijf X was geen professionele grondroerder, zij heeft een doe-het-zelf klus op haar eigen terrein verricht waarbij zij niet bedacht hoefde te zijn op de aanwezigheid van een kabel. De rechtbank sluit over dit onderdeel als volgt af:
“ Hierbij is in acht genomen dat het (in tegenstelling tot wat Stedin stelt) geen feit van algemene bekendheid is […] dat de grond vol kabels ligt die in de loop der tijd van ligging veranderen en dat kabels juist vaak de erfgrens volgen. Hoewel een aantal mensen hiermee bekend zijn, kan niet vastgesteld worden dat ieder normaal ontwikkeld mens hiervan op de hoogte is. Hiervoor is het leidingnet onder de grond te ingewikkeld en de informatie daarover is wisselend.”
Tot besluit
Uit voorgaande uitspraak blijkt dat het handmatig gebruiken van gereedschap om iets in de grond te slaan niet snel onder de werking van de WION zal vallen. Daarmee is echter nog niet gegeven dat bij een eventuele schade de veroorzaker altijd vrijuit gaat. De omstandigheden van het geval (de hoedanigheid van de veroorzaker, de doelmatigheid van het werk, de ervaring en kennis van de veroorzaker en de locatie van de schade (eigen grond of openbare grond)) zullen daarbij een rol spelen.
Sebastiaan van de Kant en Peter van Huizen
Gerelateerd
Energietransitie
