Vrijwel iedere ondernemer maakt gebruik van bedrijfsmiddelen om producten te kunnen maken of diensten te kunnen verlenen. Deze bedrijfsmiddelen kunt u als ondernemer simpelweg (al dan niet met behulp van een financiering) kopen maar het kan in bepaalde gevallen ook gunstig zijn om deze middelen te huren, te leasen of te verkrijgen door middel van huurkoop. Dit artikel geeft een beknopt overzicht van de mogelijkheden.
Huur
Een huurovereenkomst is een overeenkomst waarbij de ene partij (de verhuurder) een goed in gebruik verstrekt aan de andere partij (de huurder) die daarvoor een tegenprestatie levert, meestal de betaling van een huursom. Is er geen sprake van een tegenprestatie dan wordt er niet gehuurd maar (uit)geleend. In de wet wordt in Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek (BW) uitvoerig ingegaan op het begrip huur. Er zijn veel verschillende soorten huurovereenkomsten, dit artikel zal zich daarom beperken tot de algemene regels en kenmerken.
De belangrijkste verplichting van een verhuurder is de plicht om gedurende de huurperiode gebreken te verhelpen en aan huurder de schade te vergoeden die door toedoen van deze gebreken ontstaat bij de huurder. Als een verhuurder gebreken niet (tijdig) verhelpt dan is het de huurder toegestaan de huurprijs (evenredig) te verminderen. Dit zijn regels van dwingend recht, hier kan dus niet van worden afgeweken in de overeenkomst. Aan de kant van de huurder zijn de betaling van de (periodieke) huursom en het gebruik van het gehuurde met het doel dat is overeengekomen de belangrijkste verplichtingen jegens de verhuurder.
Een huurovereenkomst kan voor bepaalde en voor onbepaalde tijd worden aangegaan. Als een huurovereenkomst voor bepaalde tijd wordt aangegaan dan eindigt deze overeenkomst als die periode is verstreken. Is een huurovereenkomst voor onbepaalde tijd aangegaan dan eindigt deze door opzegging. Doorgaans zijn er in de overeenkomst afspraken gemaakt over de opzeggingsperiode. Van belang is het om op te merken dat de verkoop van het verhuurde goed niet automatisch leidt tot het eindigen van de huurovereenkomst. De rechten en verplichtingen van de verhuurder jegens de huurder gaan dan namelijk over op de nieuwe eigenaar.
Huurkoop
Zoals de naam al doet vermoeden is huurkoop een gecombineerde vorm van koop en huur. Bij huurkoop wordt een goed aan de huurkoper ter beschikking gesteld en kan deze het goed als een huurder gebruiken tot het moment het gehele koopbedrag is afbetaald aan de verkoper waarna het eigendom overgaat op de huurkoper. Het grootste verschil met huur is daarmee dat aan het eind van de huurkoopperiode het eigendom overgaat. In tegenstelling tot een koopovereenkomst of een huurovereenkomst moet een huurkoopovereenkomst altijd schriftelijk worden aangegaan.
De huurverkoper blijft, net als bij huur, gedurende de huurkoopperiode eigenaar van het goed. Hiermee verschilt huurkoop van koop op afbetaling, bij koop op afbetaling gaat het eigendom meteen over van verkoper op de koper en ontstaat er een verplichting van koper jegens de verkoper om periodiek een bedrag aan aflossing (en rente) over de schuld van de koper aan de verkoper te betalen.
Het grote voordeel van een verkoper bij huurkoop ten opzichte van een koop op afbetaling is dat als de huurkoper zijn periodieke betalingsverplichtingen niet nakomt hij het goed terug kan eisen omdat hij nog steeds eigenaar van het goed is. Omdat de huurverkoper het goed al als borg heeft voor de resterende betalingsverplichtingen van de huurkoper heeft deze vorm van financiering voor huurkoper het voordeel dat geen aanvullende zekerheden hoeven te worden gesteld. De ingebouwde zekerheid van het goed bij huurkoop kan tevens eens lagere rentevergoeding van huurkoper aan huurverkoper met zich meebrengen.
Lease
In tegenstelling tot huur, koop en huurkoop is leasing niet afzonderlijk in de wet geregeld. Leasing kan het beste worden omschreven als een overeenkomst die zich tussen huur en koop in bevindt. Centraal bij leasing staat de financiering van het goed door de verstrekker van de lease (de lessor) aan de ontvanger (de lessee). In de praktijk worden twee soorten lease onderscheiden: financiële lease en operationele lease.
Financiële lease lijkt het meest op huurkoop. Vaak is de lessor een financieringsmaatschappij die het bedrijfsmiddel dat de lessee graag wil gaan gebruiken bij een derde aanschaft of heeft de lessor het bedrijfsmiddel al reeds in bezit. De lessor stelt dit bedrijfsmiddel vervolgens ter beschikking aan de lessee die daarvoor een periodieke vergoeding aan de lessor betaalt. In tegenstelling tot gewone huur wordt het bedrijfsmiddel in het geval van financiële lease voor vrijwel de gehele economische levensduur aan de lessee verhuurd. Omdat de periodieke leasesom is gebaseerd op de economische levensduur kan een financiële lease overeenkomst doorgaans niet tussentijds worden opgezegd. Aan het eind van de leaseperiode kan de lessee het bedrijfsmiddel vaak tegen een symbolische prijs overnemen.
Operationele lease lijkt, in tegenstelling tot financiële lease, veel meer op huur. Net zoals bij huur blijft de onderhoudstaak rusten bij de lessor. De lessor draagt zorg voor het onderhoud en doorgaans ook voor aanvullende diensten zoals verzekering en in bepaalde gevallen ook de verbruiksgoederen die bij het goed horen (zoals koffiebonen, papier en inktcartridges). Verder zijn overeenkomsten van operationele lease tussentijds opzegbaar en worden deze doorgaans voor kortere perioden afgesloten dan de economische levensduur van het goed.
Vaak is niet zonder meer te zeggen of een overeenkomst kwalificeert als een overeenkomst tot operationele of financiële lease. Wel zal, als partijen operationele lease voor ogen hebben, de leaseovereenkomst moeten voldoen aan de eisen die de belastingdienst daaraan stelt. In de praktijk hebben operationele leaseovereenkomsten de volgende eigenschappen:
- de lessor blijft eigenaar van de bedrijfsmiddelen en zal deze moeten activeren op haar balans;
- omdat de lessor eigenaar is van de bedrijfsmiddelen zal de lessor ook het economisch risico over de bedrijfsmiddelen moeten dragen;
- aan het einde van de looptijd van de leaseovereenkomst mag de waarde van de bedrijfsmiddelen niet tot nihil zijn gedaald, de bedrijfsmiddelen mogen bovendien na de looptijd van de leaseovereenkomst alleen tegen een marktconforme waarde worden verkocht aan de lessee;
- de leaseperiode mag niet langer zijn dan 85% van de geschatte economische levensduur van de bedrijfsmiddelen.
Kort gezegd kan dus worden gesteld dat operationele lease slechts voor korte periodes wordt aangegaan en in veel opzichten lijkt op gewone huur. Financiële lease deelt meer eigenschappen met huurkoop waarbij de nadruk ligt op de financiering van de bedrijfsmiddelen. Bij operationele lease ligt de nadruk daarentegen op het ter beschikking stellen van de bedrijfsmiddelen.
