Eigendomsvoorbehoud: levering onder voorwaarde
In de commerciële handelspraktijk verrichten koper en verkoper doorgaans niet gelijktijdig de verplichtingen die contractueel op hen rusten. Wanneer de koper bijvoorbeeld niet in staat is om de volledige koopprijs direct aan de verkoper te voldoen, verstrekt de leverancier een afnemerskrediet. Uiteindelijk dient een van beide partijen als eerste te presteren. Voor de eerst presterende partij ontstaat het risico dat hij uiteindelijk met lege handen eindigt. Wat namelijk als de koper failliet gaat voordat de factuur is betaald?
Het overeenkomen van een eigendomsvoorbehoud, is een van de manieren om dat risico te verkleinen. Eigendomsvoorbehoud houdt, kort gezegd, in dat de verkoper eigenaar blijft onder de opschortende voorwaarde dat koper de verschuldigde koopprijs voldoet. Eigendomsvoorbehoud wordt daarom veelal beschouwd als een vorm van zekerheid. Met een beroep op een eigendomsvoorbehoud is het namelijk mogelijk om geleverde producten te revindiceren (met andere woorden: afgifte daarvan als eigenaar op te eisen) indien de afnemer niet betaalt.
Bedingen van een eigendomsvoorbehoud
Het is van belang dat het eigendomsvoorbehoud voorafgaand aan de levering schriftelijk wordt overeengekomen. Wij zien vaak dat een eigendomsvoorbehoud wordt opgenomen in de algemene voorwaarden. Daarbij is het van belang dat de algemene voorwaarden op de juiste manier bij de afnemer bekend worden gemaakt. Zo dienen de algemene voorwaarden expliciet van toepassing worden verklaard in de overeenkomst. Daarnaast doet u er goed aan om de algemene voorwaarden tijdig aan de contractant ter hand te stellen. Een beding over eigendomsvoorbehoud kan ook als bepaling in de overeenkomst zelf worden opgenomen.
Daarnaast kan het voor partijen die vaker of voor langere tijd over en weer zaken doen, een optie zijn om een verlengd eigendomsvoorbehoud overeen te komen. Dan houdt de verkoper de eigendom van alle geleverde producten totdat alle facturen zijn voldaan. In beginsel geldt daarbij dat de koper van een onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaak, die zaak niet aan derde kan overdragen. Om deze belemmering te beperken, wordt vaak in de algemene voorwaarden of de overeenkomst opgenomen dat de zaak weliswaar onder eigendomsvoorbehoud wordt geleverd maar dat de koper wel bevoegd is om over de zaak ‘in het kader van zijn normale bedrijfsuitvoering’ te beschikken.
Het is van groot belang om duidelijk en expliciet overeen te komen wat wel en wat niet onder de ‘normale bedrijfsuitoefening’ valt. Dat verkleint het risico op een brede uitleg van de normale bedrijfsvoering, met als gevolg dat de koper de zaken aan een derde doorverkoopt en de oorspronkelijke verkoper zijn eigendomsvoorbehoud verliest. Wij staan u graag bij met het opstellen van een overeenkomst en het bepalen van de benodigde definities.
Eigendomsvoorbehoud in faillissement
Eigendomsvoorbehoud heeft ook werking in faillissement. De faillietverklaring raakt namelijk alleen de vermogensbestanddelen van de gefailleerde. Zaken die onder eigendomsvoorbehoud zijn geleverd, vallen in principe buiten de boedel en worden dus niet door het algemene faillissementsbeslag geraakt. De verkoper kan daardoor als eigenaar de zaak revindiceren. Wilt u weten hoe u geleverde zaken kunt revindiceren? Neem dan vooral contact met ons op.
Uitoefening van eigendomsvoorbehoud kan onder bepaalde omstandigheden worden bemoeilijkt. Zo kan de rechter-commissaris op verzoek van de curator een afkoelingsperiode van meestal twee maanden (en een verlenging met eenzelfde termijn) afkondigen. Deze periode geeft de curator de tijd om alle activa van het failliete bedrijf te inventariseren en veilig te stellen. Daarnaast onderzoekt de curator dan eventuele doorstartmogelijkheden. Daarbij wordt de curator niet gehinderd door schuldeisers die hun rechten uitoefenen.
Tijdens een afkoelingsperiode kunnen onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaken niet worden opgeëist; de verkoper zal moeten wachten. Dat kan een risico vormen wanneer de curator indien de onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaken gebruikt, verbruikt en/of (door) verkoopt. Die bevoegdheid van de curator kan immers van belang zijn in verband met het realiseren van een eventuele doorstart. De curator is in dat geval wel gehouden tot het vergoeden van de schade die de oorspronkelijke eigenaar daardoor lijdt.
Bodemvoorrecht Belastingdienst
Verder vormt ook het bodemvoorrecht van de Belastingdienst een potentieel gevaar voor de verkoper tijdens een afkoelingsperiode. Indien de gefailleerde belastingschulden heeft, kan de Belastingdienst namelijk bodembeslag leggen. Op een aantal uitzonderingen na, vallen alle goederen die dan op de bodem van de belastingschuldige bevinden onder het bodembeslag; inclusief goederen van derden.
De Belastingdienst kan de goederen die onder het bodembeslag vallen vervolgens executoriaal verkopen. De eigenaar van de onder eigendomsvoorbehoud geleverde goederen kan zijn eigendom veiligstellen door, voordat het bodembeslag door de Belastingdienst is gelegd, de desbetreffende goederen per deurwaardersexploot op te eisen. Vanzelfsprekend kunnen wij u daarin bijstaan.
Meer weten?
Wilt u weten hoe u aan een failliete partij geleverde eigendommen terugkrijgt of hoe u een overeenkomst faillissementsbestendig maakt? Wij denken graag met u mee. Neem daarom vooral contact op met Steven Effting en Tristan Bron.
