Een verpakking als merk beschermen? Het verpakkingsmerk uitgelegd

Wat is een verpakkingsmerk?

Een merk kan een verpakkingsmerk vormen, indien het de verpakking van een product weergeeft en daarvoor – als merk – geregistreerd wordt. Een verpakkingsmerk is met andere woorden een merk dat dient om de verpakking van een bepaald product te onderscheiden (van die van andere producten). Daarbij kan het gaan om het uiterlijk van de verpakking en/of de vorm ervan.

Verpakking als merk te beschermen?

In het verleden is al vaker geprocedeerd over verpakkingsmerken, bijvoorbeeld in de Heks’nkaas-zaak. De verpakking van DIP & SMEER’M zou volgens Heksenkaas B.V. inbreuk maken op het verpakkingsmerk van HEKS’NKAAS.

Daarover is geoordeeld dat het gebruik van dezelfde kleuren, stijl en andere elementen inbreuk oplevert op het verpakkingsmerk van Heks’nkaas B.V:

Daarvan maken op de verpakking van HEKS’NKAAS onder meer deel uit een op de bovenzijde geheel links gepositioneerde relatief grote knoflookbol die is weergegeven in fris paarse kleuren en een preistengel en peterselieblad die zijn weergegeven in fris groene kleuren. Op de verpakking van Kühlmann staat - eveneens links - ook een fris paars gekleurde getekende bol die als knoflook kan worden gezien of als een (rode) ui. Verder staat daarop in fris groen getekend een lange groentestengel die lijkt op bleekselderij, maar bij oppervlakkige beschouwing associaties oproept met de preistengel op de HEKS’NKAAS verpakking. Ten slotte staat er op beide verpakkingen een peterselieblad in groen afgebeeld. Op beide verpakkingen staat op de bovenkant van de banderol centraal over de gehele breedte de naam van het product, bij HEKS’NKAAS in groen met daaronder in paars ‘origineel’ en bij de Dip & Smeer’m smeerdip in paars. Beide banderollen bevatten daardoor enkel de kleuren wit, paars en groen voor afbeeldingen en letters in een vergelijkbare stijl. Verder kenmerken de banderollen zich door een aantal vijfpuntige sterretjes daarop weergegeven, die wat betreft de HEKS’NKAAS smeerdip zijn te herleiden naar de op de verpakking weergegeven woorden “met een tikje magie”, en vermelden beide banderollen dat het product in de verpakkingen een smeerdip betreft met roomkaas en kruiden. Op basis van deze overeenstemmende elementen moet worden geconcludeerd dat, globaal beoordeeld, de totaalindruk van beide verpakkingen dezelfde is’.

Vorm van de verpakking te beschermen?

In de recente zaak tussen Izipizi, producent van lees- en zonnebrillen, en Looplabb komt de vraag aan de orde: is de vorm van de verpakking ook te beschermen als merk? Izipizi is houdster van een merk voor een verpakking, een 3D-vormmerk met de naam “IZIPIZI READING Reading glasses Lunettes de lecture”. Dit is een verpakkingsmerk. Het Hof oordeelt hierover:

‘Het verpakkingsmerk heeft een beperkt onderscheidend vermogen, dat met name berust op het woordelement Izipizi, terwijl het voor het overige om een algemeen gangbare rechthoekige verpakking gaat waarbij de erop afgebeelde bril beschrijvend is voor de waren. Bij de totaalindruk die door merk en teken wordt opgeroepen springt de erop aangebrachte merknaam als onderscheidend en dominerend bestanddeel in het oog en zal de aandacht van het normaal oplettende publiek trekken (…). De brillen worden bovendien vaak zo in de markt gezet dat het publiek zelf, zonder tussenkomst van een opticien, het model bril en voor leesbrillen de sterkte uitzoekt. De aandacht zal daarbij op die elementen (het telkens wisselende brilmontuur en de leessterkte) zijn gericht, die geen onderdeel uitmaken van het verpakkingsmerk zoals geregistreerd. Merk en teken stemmen overeen op de niet-onderscheidende punten, met name de rechthoekige vorm en de gecentreerd afgebeelde bril, terwijl de dominerende bestanddelen (de woordelementen, zoals het woordmerk en overige tekst) afwijken, ook wat plaats, lengte en lettertype betreft. Daarnaast verschillen merk en teken doordat op de verpakking van Looplabb het leesicoon ontbreekt.

De aanduidingen op de verpakkingen van Izipizi en Looplabb verschillen volgens het Hof ook ‘opvallend’ van elkaar waar het de onderling de afwijkende herkomstlocaties, ‘Paris’ respectievelijk ‘Amsterdam’ betreft.

Naar het oordeel van het hof kan uit de overgelegde stukken ook onvoldoende worden geconcludeerd dat het verpakkingsmerk van Izipizi een bekend merk is.

Auteursrecht op verpakking of slaafse nabootsing?

Het ontwerp van een verpakking kan ook via het auteurs- of modelrecht worden beschermd. Dan rust er een auteursrecht op de verpakking. Daarvoor is wel vereist dat de verpakking als geheel, of de verschillende elementen daarvan (afzonderlijk of in hun combinatie) een auteursrechtelijk beschermd werk zijn of modelrechtelijk beschermd voortbrengsel zijn. Dat betekent dat de ontwerpkeuzes creatief zijn, en de gekozen vorm niet banaal of triviaal is.

In het bovengenoemde voorbeeld wordt echter geen auteursrechtelijke bescherming aangenomen. Izipizi komt eveneens geen beroep op slaafse nabootsing toe. Van Looplabb hoeft volgens het Hof niet te worden verwacht om, zonder aan bruikbaarheid af te doen, een andere dan een rechthoekige vorm voor haar brilverpakking te kiezen. In deze vorm past de langwerpige bril en is gemakkelijk stapelbaar en te produceren.

Conclusie

Om een verpakking als merk te beschermen moet het onderscheidend vermogen zijn. Een verpakking kan ook langs de weg van het auteursrecht of de slaafse nabootsing beschermd worden, mits origineel.

Joost Becker, advocaat intellectueel eigendom