Netcongestie is een piekprobleem: op bepaalde tijden kan het net de transportvraag niet aan. Op andere momenten bestaat er echter nog steeds een overschot aan transportcapaciteit. Netcongestie kan dus worden beperkt door verbruik tijdens deze ‘dalmomenten’ te stimuleren. Alternatieve transportrechten zijn daarvoor ontworpen.
Alternatieven voor vaste transportrechten
Tot kortgeleden bestond uitsluitend de mogelijkheid om een vast transportrecht te vragen. Een vast transportrecht biedt gebruikers gegarandeerde toegang tot een bepaalde hoeveelheid capaciteit op het elektriciteitsnet, ongeacht de omstandigheden. Dit betekent dat de gebruiker altijd verzekerd is van de capaciteit die in het contract is vastgelegd.
De ACM heeft een aantal alternatieve transportrechten geïntroduceerd, die het netgebruik buiten de piekmomenten moeten stimuleren. De alternatieve transportrechten kunnen worden opgedeeld in vaste en flexibele transportrechten.
Vaste transportrechten kunnen sinds 2022 worden gecombineerd met congestiemanagement of capaciteitsbeperking. Dit betekent dat de gebruiker in ruil voor een vergoeding tijdelijk afstand doet van zijn vaste transportrecht. Flexibele transportrechten (ook wel ‘non-firm’ transportrechten genoemd) daarentegen bieden minder zekerheid voor de aangeslotene. Ze geven gebruikers weliswaar een toegangsrecht tot het net, maar deze toegang is niet gegarandeerd en kan variëren afhankelijk van de beschikbare capaciteit op een bepaald moment. Flexibele transportrechten zijn ontworpen om het gebruik van het net op dalmomenten te vergroten en om beter in te kunnen spelen op de wisselende vraag naar elektriciteit.
Wij lichten de verschillende alternatieve transportrechten hierna nader toe.
Vaste transportrechten
Capaciteitsbeperkingscontract (CBC)
Een van de eerste maatregelen die de ACM heeft ingevoerd, is de mogelijkheid van capaciteitsbeperkingscontracten. Deze contracten zijn onderdeel van een bredere codewijziging binnen het congestiemanagement. Het vertrekpunt is een ATO met een vast transportrecht. In een addendum spreken de gebruiker en de netbeheerder vervolgens af dat de gebruiker op bepaalde momenten tegen een vergoeding afziet van het volledige gebruik van zijn overeengekomen aansluit- en transportcapaciteit.
ATO met redispatch
Een tweede variant op de vaste ATO is een ATO in combinatie met zogenaamde redispatch of biedplicht. Dat is een ATO waarbij netbeheerder en aangeslotene vooraf afspraken maken over de voorwaarden waaronder de netbeheerder het vermogen van de gebruiker kan afregelen. De mogelijkheid van een ATO met redispatch bestaat al enkele jaren. Op 21 maart 2024 heeft de ACM een codewijzigingsbesluit genomen om deze variant aantrekkelijker te maken. Netbeheerders krijgen twee jaar de tijd om te experimenteren met standaardcontracten voor congestiemanagement voor nieuwe wind- en zonneparken. Tot kortgeleden moesten partijen onderhandelen met iedere exploitant over de vergoeding die zij ontvangen voor het tijdelijk afschakelen van productie. Nu kunnen partijen ook kiezen voor een standaardcontract. Het standaardcontract moet een prijsformule en maximale vergoeding voor afschakelen bevatten.
Flexibele transportrechten
Non-firm ATO
Sinds 31 januari 2024 is het mogelijk om een non-firm transportrechten (ATO). Deze non-firm ATO’s bieden transportrechten die minder zekerheid geven dan de traditionele rechten, maar wel meer flexibiliteit. De definitieve invoering van non-firm ATO’s betekent dat gebruikers transportcapaciteit kunnen reserveren zonder de garantie dat deze capaciteit altijd beschikbaar zal zijn. In ruil voor het sluiten van een non-firm ATO krijgt de aangeslotene een korting op zijn aansluittarief van ongeveer 50%.
Een non-firm ATO is beschikbaar voor grootverbruikers in congestiegebieden. De voorwaarden voor een non-firm ATO worden door de netbeheerder in overleg met de aangeslotene vastgesteld. Hoewel het codebesluit veel vrijheid biedt, moet het contract wel een aantal specifieke zaken bepalen. Ten eerste moeten de omstandigheden waarin de transportdienst beschikbaar is, duidelijk worden omschreven. Daarnaast moet worden bepaald op welke wijze wordt vastgesteld of en in welke mate de transportdienst beschikbaar is. Tot slot moet het contract ook beschrijven hoe en wanneer de netbeheerder de vrijgave van de beschikbaarheid van de transportdienst aankondigt.
Non-firm ATO tijdsblok en tijdsduur
Naast de definitieve invoering van non-firm ATO’s heeft de ACM een ontwerpbesluit gepubliceerd voor non-firm ATO’s op basis van tijdsblokken of tijdsduur. De tijdsblokgebonden variant houdt in dat de gebruiker recht heeft op transportcapaciteit gedurende specifieke (vooraf afgesproken) tijdsblokken. Hierdoor kunnen gebruikers gebruik maken van hun netaansluiting in de tijdsblokken waarin zij deze het meest nodig hebben. De tijdsduurgebonden variant geeft de aangeslotene recht op transport gedurende minimaal 85% van de uren op jaarbasis. De aangeslotene weet op voorhand niet precies wanneer de transportcapaciteit beperkt zal worden. De netbeheerder informeert de aangeslotene de dag van tevoren.
De tijdsduurgebonden variant is vooralsnog uitsluitend beschikbaar op het hoogspanningsnet, de tijdsblokgebonden variant is beschikbaar op het midden- en laagspanningsnet.
Volgend blog
In het volgende blogartikel zullen wij ingaan op de voorgestelde uitbreiding van de regeling voor cable-pooling in het wetsvoorstel Energiewet. Blijf ons volgen voor meer inzicht in de juridische ontwikkelingen op het gebied van energie en netcongestie.
Gerelateerd
Energietransitie
