Benchmarking
Een benchmark zou men kunnen omschrijven als een referentiekader om de waarde of prijs te bepalen of prestaties te meten. Een bekend maar komisch voorbeeld van een benchmark is de Big Mac, de hamburger van een bekend hamburgerrestaurant. Dit broodje wordt namelijk gebruikt om het verschil in koopkracht tussen landen te vergelijken. De gedachte achter de “Big Mac-index” is dat dit bekende broodje (bijna) overal ter wereld wordt gemaakt en verkocht en dus een goed kader geeft voor vergelijking. Een ander voorbeeld van een benchmarks zijn wereldrecords bij topsport of gemiddelde cijfers bij schoolexamens. Beide zijn manieren om de prestatie van enerzijds sporters en anderzijds scholieren te waarderen.
Ook in de financiële wereld worden benchmarks gebruikt. Zo worden benchmarks gebruikt om de hoogte van rente te bepalen of het succes van een belegging. Er zijn verschillende manieren hoe men kan benchmarken:
- Submission benchmarking: verschillende partijen leveren data aan waarmee de benchmark tot stand komt. Een voorbeeld hiervan is EURIBOR waarbij een selectie van banken data aanlevert.
- Transactie gebaseerde benchmarking: centraal beschikbare gegevens uit de markt worden gebruikt om een benchmark tot stand te brengen.
- Inhouse benchmarking: intern vastgestelde data wordt openbaar gemaakt en kan zo gebruikt worden door anderen.
Rente
Iedereen weet wat (de essentie van) rente is, maar een goede omschrijving geven is al lastiger. Kort gezegd is rente (ook wel interest of intrest) een bedrag of percentage dat over een opgenomen of geleend bedrag in rekening wordt gebracht. Naast de verplichting om het opgenomen of geleende bedrag terug de betalen, bestaat dan een extra verplichting om die rente te betalen. Rente kan (voor een periode) vast zijn of variabel. Ook is er een verschil met langlopende rente en kortlopende rente. Verschil in de looptijd van de rente kan een impact hebben of het rentetarief.
Vastrentend
Bij vaste rente blijft het tarief over de rente voor (een deel) van de looptijd van de lening gelijk. Vaak zal in de lening voor een periode (bijvoorbeeld 10 jaar) de rente vaststaan. Na het verstrijken van deze periode zal er een nieuwe rente worden vastgesteld. Er kan dan weer sprake zijn van een vaste rente, maar ook variabel.
Variabel rentend
Vaak is het tarief van een variabele rente “goedkoper” dan een vaste (het percentage is dan vaak lager). Bij variabele rente kan het rentetarief ieder moment wijzigen maar vaak zal per (kortlopende) periode de hoogte van de rente opnieuw wordt bepaald.
Door verschillende elementen (marktomstandigheden, de wijze waarop een benchmark functioneert, etc.) kan de rente hoger uitvallen dan verwacht. Het gebruik van variabele rente brengt dan ook een risico met zich mee. Ook het verschil tussen deze variabele rente en vaste rente brengt renterisico's met zich mee. Veel afnemers van financiële producten met variabele rente dekken hun risico’s af met afgeleide financiële producten. Dit wordt hedging genoemd.
Een voorbeeld van hedging is het afsluiten van rentederivaten om renterisico’s af te dekken. Ook het indekken van risico’s brengt risico’s met zich mee. Meer informatie over rentederivaten kunt u lezen in een speciale serie die wij aan dit product hebben gewijd.
Opslagen
Opslagen zijn verhogingen op de rente. Een opslag is namelijk een percentage dat bovenop de rente in reken wordt gebracht. Hiermee kan een kredietverstrekker bepaalde (verhoogde) risico's of kosten in rekening brengen bij de kredietnemer.
Hoogte van rente
Opbouw rente
Hoe de hoogte van de rente (of rente-opslagen) wordt bepaald, is niet altijd duidelijk. De hoogte van rente en rente-opslagen bestaat vaak uit meerdere elementen. Sinds de crisis zijn er ook elementen bijgekomen en worden sommige elementen juist niet meer meegenomen. Enkele voorbeelden van elementen die de hoogte van het tarief kunnen bepalen:
- Inflatievergoeding (om waardevermindering van uitgeleend geld te compenseren);
- (Inkoop)kosten (de kosten die de instelling maakt om het geld uit te lenen);
- Risico’s;
- Onderpand/zekerheden (bijvoorbeeld de verhouding tussen de waarde van het vastgoed en het uitgeleende bedrag, ook wel de loan to value-ratio genoemd);
- looptijd van de lening en rente; en
- Winst/rendement.
Deze lijst is niet uitputtend. Van alles kan worden meegenomen. Vaak zal voor de waardebepaling van de rente gebruik worden gemaakt van een benchmark. Zo kan de hoogte van de rente worden gebaseerd op gemiddeldes van vergelijkbare leningen. Ook kan gebruik gemaakt worden van een referentierente zoals EURIBOR en LIBOR. Dit is (onvolledig gezegd) de rente waartegen banken aan elkaar geld uitlenen. Deze referentierentes worden dagelijks gepubliceerd (zo worden ook wel Screen Rates genoemd naar het “beeldscherm” waarop deze referentierente te zien is).
Negatieve rente
Als er sprake is van negatieve rente dan moet de geldverstrekker rente betalen aan de geldnemer. Denk bijvoorbeeld aan negatieve spaarrente. Het was ooit ondenkbaar, maar bepaalde referentierentes (waaronder EURIBOR) zijn negatief. Om dit te compenseren zal een geldverstrekker vaak een floor opnemen. Tussen partijen wordt dan afgesproken dat rente minstens een bepaalde hoogte heeft. Zo kunnen partijen met een floor afspreken dat ondanks de hoogte van de benchmark altijd minsten een rentetarief van 1% geldt. Een rentemaximum wordt een cap genoemd. Partijen spreken met die af dat het rentetarief niet hoger is dan een bepaald percentage. Lees hier meer over consequenties bij negatieve rente.
Vervolg
In de volgende delen van deze benchmarks serie zullen we nader ingaan op referentierentes, het wegvallen of ontbreken van gepubliceerde referentierentes en de implicaties daarvan alsmede de regelgeving over benchmarks en de impact op beheerders van benchmarks.
