Contractueel samenwerkingsverband
Kenmerkend voor een contractueel samenwerkingsverband is dat de exploitatie- en aansprakelijkheidsrisico’s van het samenwerkingsverband op de samenwerkingspartners rusten. Dat komt omdat het samenwerkingsverband geen rechtspersoonlijkheid heeft waardoor het geen contractuele rechten en verplichtingen kan aangaan: het zijn de samenwerkingspartners die ten behoeve van het samenwerkingsverband verplichtingen aangaan.
Uitgangspunt is, dat de samenwerkingspartner die ten behoeve van het contractuele samenwerkingsverband een verplichting aangaat (bijvoorbeeld het sluiten van een overeenkomst met een leverancier), verantwoordelijk is voor de nakoming hiervan. Schiet de samenwerkingspartner hierin tekort, dan is hij jegens derden aansprakelijk voor de schade die zij hierdoor lijden. Dit geldt ook als de schade mede is te wijten aan de andere samenwerkingspartner(s).
Medische fouten
Wanneer er meerdere samenwerkingspartners betrokken zijn bij de behandeling van patiënten kan het lastig zijn om vast te stellen wie bij een medische fout aansprakelijk is jegens de patiënt. Daarvoor is bepalend wie de behandelingsovereenkomst in de zin van de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (Wgbo) heeft gesloten met de patiënt: de samenwerkingspartner die partij is bij de behandelingsovereenkomst is jegens de patiënt aansprakelijk voor schade als gevolg van een medische fout. Dit is ook het geval als de fout is begaan door een andere samenwerkingspartner die als hulppersoon wordt ingeschakeld bij de behandeling van de patiënt. Als de samenwerkingspartners gezamenlijk de behandelingsovereenkomst met de patiënt sluiten, dan zijn zij gezamenlijk jegens de patiënt aansprakelijk voor diens schade. Sluiten de samenwerkingspartners ieder afzonderlijk een behandelingsovereenkomst met de patiënt, dan moet de patiënt de samenwerkingspartner aanspreken die tekortgeschoten is in de uitvoering van de betreffende behandelingsovereenkomst.
Vaak is het onduidelijk voor de patiënt wie nu daadwerkelijk zorg heeft verleend en welke samenwerkingspartner hij moet aanspreken voor schade als gevolg van een medische fout. Voor die situaties heeft de wetgever in de Wgbo voor een aantal specifieke gevallen de ‘centrale aansprakelijkheid’ geïntroduceerd (zie artikel 7:462 lid 2 BW). Centrale aansprakelijkheid houdt in dat instellingen op wie deze bepaling van toepassing is -dat zijn ziekenhuizen, psychiatrische ziekenhuizen, instellingen voor verstandelijk gehandicaptenzorg, verpleeghuizen en abortusklinieken- verantwoordelijk zijn voor medische fouten die binnen hun muren worden gemaakt, ook als zij formeel geen partij zijn bij de behandelingsovereenkomst. De patiënt hoeft dan niet uit te zoeken wie voor de fout verantwoordelijk is en met wie hij nu daadwerkelijk een behandelingsovereenkomst heeft gesloten. De patiënt kan de samenwerkingspartner aanspreken binnen wiens muren de medische fout is gemaakt. Het ligt vervolgens op de weg van die samenwerkingspartner om -indien aan de orde- de schade te verhalen op de andere samenwerkingspartner(s).
Afspraken
Om te bewerkstelligen dat alle samenwerkingspartners dan wel de samenwerkingspartner die de schade heeft veroorzaakt, in de interne verhoudingen bijdragen in de schade van patiënten of andere derden, is het van belang om in de samenwerkingsovereenkomst duidelijke afspraken te maken over de verdeling van de aansprakelijkheidsrisico’s. Ook is het belangrijk om de samenwerkingspartners in de samenwerkingsovereenkomst te verplichten om zich genoegzaam te verzekeren en verzekerd te houden voor schade.
Rechtspersonen
Samenwerkingsverbanden die rechtspersoonlijkheid hebben kunnen -in tegenstelling tot contractuele samenwerkingsverbanden- zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen en rechten en verplichtingen aangaan. De exploitatie- en aansprakelijkheidsrisico’s rusten dan op het samenwerkingsverband en de samenwerkingspartners kunnen in beginsel niet worden aangesproken voor schade van derden.
Een samenwerkingsverband met rechtspersoonlijkheid kan zelf ook de behandelingsovereenkomst sluiten met de patiënt en is dan jegens de patiënt rechtstreeks aansprakelijk voor schade als gevolg van een medische fout. Het is gebruikelijk om in de samenwerkingsovereenkomst op te nemen dat het samenwerkingsverband de samenwerkingspartners vrijwaart voor eventuele claims en aanspraken van patiënten. Bij onderaannemingsconstructies waarbij het samenwerkingsverband in onderaanneming van een of meerdere samenwerkingspartners zorg verleent, moet in de samenwerkingsovereenkomst goed worden geregeld wie de behandelingsovereenkomst sluit met de patiënt en uit dien hoofde jegens de patiënt aansprakelijk is voor schade van de patiënt. Als dat een of meer samenwerkingspartners zijn, dan dient in de samenwerkingsovereenkomst een regresregeling te worden opgenomen op grond waarvan de aangesproken samenwerkingspartner regres kan nemen op het samenwerkingsverband.
Gerelateerde artikelen
Intellectuele eigendom op inbreng en onderzoeksresultaten
Medezeggenschap patiënten/cliënten
Contact
Wilt u meer weten over het vormgeven van samenwerkingsverbanden in de zorgsector? Neem dan gerust contact op met Marieke van Dongen of Marloes Roetert Steenbruggen-Hulshof.
